36. EUR: VIII. TAB:

Skala 1:4000000, skala przybliżona

Miedzioryt czarno-biały, mapa przeglądowa

TABULAE GE¦OGRAPHICAE ¦ Cl: Ptolemei ad ¦ mentem auctoris ¦ restitutae [et] ¦ emendate ¦ Per Gerardum Mercatorem ¦ Illustriss: Ducis Cliuie [et]c: ¦ Cosmographu[m] kolofon: Coloniae Agrippinae ¦ Typis Godefridi Kempensis. ¦ Anno Virginei Parvs. ¦ M.D.LXXVIII.

 Mapa pochodzi ze zbioru map Ptolemeusza opracowanego przez G. Mercatora i wydanego po raz pierwszy w Kolonii w 1478 roku. Gerardus Mercator (5 marca 1512 – 2 grudnia 1594) był geografem, kosmografem i kartografem z XVI wieku z powiatu Flandrii. Najbardziej znany jest z tworzenia mapy świata z 1569 r. W oparciu o nową projekcję, która przedstawiała kursy żeglugi o stałym koncie przecięcia południków (linie loksodromy) jako linie proste – innowacja, która jest nadal stosowana w mapach morskich. Mercator był jednym z pionierów współczesnej kartografii i jest powszechnie uważany za najbardziej znaczącą postać szkoły kartograficznej w jej złotym wieku (około 1570–70). W swoich czasach był znany jako twórca globusów i instrumentów naukowych. Ponadto interesował się teologią, filozofią, historią, matematyką i geomagnetyzmem. Był także znakomitym rytownikiem i kaligrafem. W przeciwieństwie do innych wielkich uczonych tamtych czasów niewiele podróżował, a jego wiedza geograficzna pochodziła z jego biblioteki ponad tysiąca książek i map, od odwiedzających i z jego rozległej korespondencji (w sześciu językach) z innymi uczonymi, mężami stanu, podróżnikami, kupcami i marynarzami. Wczesne mapy Mercatora były w dużych formatach przygotowane do montażu na ścianie, ale w drugiej połowie swojego życia wyprodukował ponad 100 nowych map regionalnych w mniejszym formacie odpowiednim do oprawienia w Atlasie z 1595 roku. Było to pierwsze pojawienie się słowa Atlas w odniesienie do książki map. Jednak Mercator wykorzystał go jako neologizm traktatu (Kosmologii) na temat stworzenia, historii i opisu wszechświata, a nie tylko zbiór map. Wybrał to słowo na pamiątkę Atlasu Tytana, „Króla Mauretanii”, którego uważał za pierwszego wielkiego geografa. Duża część dochodów Mercatora pochodziła ze sprzedaży jego globusów ziemi i nieba. Przez sześćdziesiąt lat uważano je za najlepsze na świecie i sprzedawano w tak dużej liczbie, że istnieje wiele zachowanych przykładów. Było to zna czące przedsięwzięcie polegające na produkcji kul, drukowaniu odlewów, budowie podstaw i ram, pakowaniu i dystrybucji w całej Europie. Był również znany ze swoich instrumentów

Gerard Mercator

naukowych, a zwłaszcza swoich astrolabiów i pierścieni astronomicznych używanych  do badania geometrii astronomii i astrologii. Mercator pisał o geografii, filozofii, chronologii i teologii. Na wszystkich mapach ściennych wygrawerowano obszerny tekst dotyczący danego regionu. Jako przykład słynna mapa świata z 1569 r. Zawiera ponad pięć tysięcy słów w piętnastu legendach. Atlas 1595 ma około 120 stron map i ilustrowanych stron tytułowych, ale większa liczba stron poświęcona jest jego opisowi stworzenia wszechświata i opisom wszystkich przedstawionych krajów. Jego tabela chronologii prowadziła do około 400 stron ustalających daty (od czasu powstania) ziemskich dynastii, głównych wydarzeń politycznych i wojskowych, erupcji wulkanów, trzęsień ziemi i zaćmień. Pisał także o ewangeliach i Starym Testamencie. Mercator był pobożnym chrześcijaninem, urodzonym w rodzinie katolickiej w czasach, gdy protestantyzm Marcina Lutra zyskiwał na popularności. Nigdy nie ogłosił się luteraninem, ale był mu wyraźnie życzliwy i został oskarżony o herezję przez władze katolickie; po sześciu miesiącach więzienia został zwolniony bez szwanku. Ten okres prześladowań jest prawdopodobnie głównym czynnikiem w jego przeprowadzce z katolickiego Leuven (Louvain) do bardziej tolerancyjnego Duisburga w Świętym Cesarstwie Rzymskim, gdzie mieszkał przez ostatnie trzydzieści lat swojego życia. Walter Ghim, przyjaciel i pierwszy biograf Mercatora, opisuje go jako trzeźwego w swoim zachowaniu, a jednocześnie wesołego i dowcipnego w towarzystwie, i nigdy bardziej szczęśliwego niż w debacie z innymi uczonymi. Przede wszystkim był pobożny i uważny aż do śmierci. Mapa pochodzi z wydania Geografii… bez tekstu . Drugie wydanie ukazało się w Düsseldorfie, opracowane przez syna Gerarda – Rumoldusa Mercatora w 1584. Było ono opatrzone tekstem Geografii… . Następne wydania ukazały się w 1602 (Düsseldorf), 1605(Frankfurt, J. Hondiusz), 1618 (Lejda), 1624 (Amsterdam, Frankfurt), 1695, 1698, 1704 (Frankfurt), 1730 (Amsterdam).Na NW kartusz z napisem: „Medius meridianus 57, reliqui descripti ¦ sunt ex ratione parallelorum 50 et 58„. Na NE wizerunek osady tatarskiej. Na odwrocie tekst: „EVROPAE TABVLA· VIII. ¦ Continent Sarmatiam Europæ & Tauricam Cher. ¦ Sonesum. ¦ Civitates…„.

Znak wodny:  tiara i orzeł dwugłowy.
Rzeźba:  kopczyki
Osiedla:  sygnatura obrazkowa, kółka.
Hydrografia:  rzeki, jeziora
Nazewnictwo:  hydrografia, państwa, prowincje. osiedla
Współrzędne geograficzne:  opisane między ramkami co 5°, oznaczone graficznie w ramce wewnętrznej co 1° i 10′.
Ramka:  zwykła, ozdobna na rogach
Format:  r: 339×428, p: 347×433, a: 390×524

Kolekcja:  Tadeusz Szmitkowski

Nr katalogu CRP: 00317-11503

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)