1. SLESIAE DESCRIPTIO XV · NOVA…

Skala 1:1000000; skala przybliżona, podziałka liniowa: „Gemein Dütsch meilen”

Drzeworyt czarno-biały, mapa ogólnogeograficzna

Geographiae  Clavdii Ptolemaei… Libri viii… Tabulae nouae quae hactenus in nulla Ptolemaica editione uisae  sunt, per Sebastianum Mvnstervm… kolofon Bazylea ex Officina Henrichi Petri,  mense Martio, Anno  M. D. LII.

Mapa pochodzi z czwartego, Münsterowskiego wydania Geografii… C. Ptolemeusza. Wydanie to zostało wzbogacone przez ostatnią mapę dotyczącą ziem polskich. Mowa tutaj o mapie: POMERANIA. XIIII NOVA TABVLA, mapa ta została prawdopodobnie opracowana na podstawie mapy Piotra Artopaeusa z Koszalina. Mapa ta jest najprawdopodobniej przeróbką mapy Śląska zamieszczonej w pierwszym wydaniu Cosmographii… S. Münstera wydanym w Bazylei w 1544 roku. Mapa nosiła tytuł: „Schlesia nach aller gelegenheit in wassern, statten, bergen und anstossenden lendern [tabl 13.]”. Mapa o orientacji wschodniej. Opisane strony świata: Orient, Occident, Mittag, Mitnacht. Sebastian Münster (ur. 20 stycznia 1488 w Nieder-Ingelheim, † 26 maja 1552 w Bazylei) był kosmografem, humanistą i hebrajstą. Sebastian Münster urodził się 20 stycznia 1488 roku w Ingelheim am Rhein; Andreas (Endres) Münster zostaje nazwany jego ojcem, ówczesnym opiekunem kościoła i kierownikiem szpitala w tamtejszym szpitalu Heiliggeist. Po studiach w Szkole Francisz

Banknot 100DM z wizerunkiem Sebastiana Münstera

kańskiej w Heidelbergu wstąpił do Prowincji Franciszkańskiej w Strasburgu w 1505 roku w wieku 17 lat. W 1507 roku przełożeni zakonu wysłali wybitnie uzdolnionych językowo uczniów do Leuven i Freiburga im Breisgau. Podczas rocznej wizyty studyjnej we Fryburgu jego nauczyciel Gregor Reisch, przeor tamtejszej instytucji, zainspirował go przede wszystkim do nauki języka hebrajskiego i geografii. W 1509 roku Münster udał się do klasztoru Rouffach, gdzie został uczniem Konrada Pelikana i kontynuował naukę w języku greckim, hebrajskim, matematyce, astronomii i geografii. Studiował już nauki przyrodnicze zgodnie z encyklopedią Gregora Reischa, Margarita Philozofica. Czytanie Pomponius Melas De chorographia (I w.) Również wywarło trwały wpływ na Münstera. W 1511 r. Poszedł za swoim nauczycielem Pelikanem na Uniwersytet w Bazylei, a później do Pforzheim, gdzie w 1512 r. Przyjął święcenia kapłańskie. Münster i Pelikan rozszerzyli swoje studia o inne języki semickie, zwłaszcza aramejski i etiopski. W latach 1514-1518 Münster pracował jako wykładowca w Franciscan Order College w Tybindze, gdzie kontynuował również studia astrologiczne u słynnego astronoma Johannesa Stöfflera, zwanego „Ojcem Nauki”. Od 1518 r. Ponownie wykładał w Kolegium Zakonnym w Bazylei, a od 1521 do 1529 r. W Heidelbergu, gdzie elektor Ludwig V mianował go następnie profesorem hebrajskiego na Uniwersytecie w Heidelbergu w 1524 r. W 1529 roku zrezygnował z zakonu franciszkanów i podjął wezwanie na Uniwersytet w Bazylei. Tam wciągnął się w wojny religijne między katolikami a protestantami i ostatecznie przeszedł na protestantyzm. W 1530 roku ożenił się z Anną Selber, wdową po baselskim drukarzu Adamie Petri, w którego biurze – pod kierownictwem swojego pasierba Heinricha Petri – jego główne dzieło, Cosmographia, miało później zostać wydrukowane. W 1532 roku urodziła się jego córka Aretia. W latach 1547-1548 został wybrany rektorem uczelni na rok i jednocześnie brał udział w Reichstagu w Augsburgu. Uwolniony od codziennych trosk Sebastian Münster mógł teraz jeszcze bardziej poświęcić się planowanemu od dawna przygotowaniu prac geograficznych. Potem odbyły się jego podróże do Francji i Szwajcarii, do Szwabii i Bawarii, na których zebrał dalsze materiały do zobrazowania ówczesnego świata. Münster zawarł umowę z ponad 100 autorami, aby przygotowywać i zbierać dla niego raporty z podróży i widoki lokalizacji z całego świata. Fakt, że Johannes Stumpf pracował nad publikacją Eydgenossenschektiven (szwajcarskiego dzieła referencyjnego) w Zurychu, skłonił Münster do przyspieszenia ukończenia Cosmographii. Pierwsze wydanie Cosmographii ukazało się w 1544 r., A tłumaczenia, nowe wydania i rozszerzenia zajmowały go przez całe życie. W 1547 roku Münster został mianowany rektorem Uniwersytetu w Bazylei. Jego motto brzmiało: „Cześć Bogu jest początkiem poznania”. 26 maja 1552 zmarł na skutek zarazy. Na jego grobie w Bazylei jest określany jako „niemiecki Strabon i Esra”. Jego główne dzieło, szeroko rozpowszechniona Cosmographia, przetłumaczona na wiele języków, została zaprezentowana przez Sebastiana Münstera w 1544 roku. Pierwsze sugestie do tej pracy Münster otrzymał już w 1524 roku od alzackiego humanisty Beatusa Rhenanusa. W przedmowie Münster podkreśla, że w sześciu książkach chce „opisać cały świat i wszystko, co się na nim znajduje”. W rzeczywistości praca obejmuje historię i geografię, astronomię i nauki przyrodnicze, a także regionalne i folklorystyczne zgodnie ze stanem wiedzy w tamtym czasie. W pierwszym z sześciu podręczników Münster wyjaśnia geografię matematyczną, na przykład triangulację za pomocą kompasu i podzielonego koła. Pozostałe pięć książek zawiera opisy różnych krajów z wykorzystaniem notatek geograficznych, historycznych i kulturowo-historycznych. W ten sposób Münster przedstawił pierwszy naukowy i jednocześnie ogólnie zrozumiały opis świata w języku niemieckim, nad którym pracował z ponad 120 „notablami, uczonymi i artystami” w okresie przygotowań trwającym około dwudziestu lat. Wydania począwszy od 1550 roku liczą ponad 1200 stron i zawierają 62 mapy i 74 widoki miast, w tym 26 miast niemieckich. Tymi numerami Cosmographii wyznaczono nowy standard w zakresie ilości i jakości wyposażenia ksiąg miejskich. Oprócz swojej głównej pracy, Cosmographia, Sebastian Münster napisał ponad siedemdziesiąt prac, niektóre z nich bardzo obszerne, z zakresu hebrajistyki, nauk przyrodniczych i geografii, ale także teologii i biblistyki. Pod tytułem Liber viarum linguae sacrae (1520) przetłumaczył hebrajską gramatykę Mosesa Kimchi. Na szczególną uwagę zasługują łacińsko-grecko-hebrajski słownik Dictionarium trilingue (1530) i pierwsze chrześcijańskie wydanie Biblii w języku hebrajskim z tłumaczeniem łacińskim (2 tomy, Bazylea 1534/35), dzieła geograficzne Germania descriptio (1530) i poprzedzające Cosmographia (1544) Mappa Europae (1536) oraz wydania starożytnych i współczesnych geografów (1538–1540), w tym przede wszystkim łacińskie tłumaczenie Geographia autorstwa greckiego przyrodnika Claudiusa Ptolemeusza z 48  mapami zaprojektowanymi przez samego Sebastiana Münstera (1540). Jego późniejsze prace to Rudimenta mathematica (1551; wersja zdigitalizowana) z twierdzeniami o elementarnej geografii i ich zastosowaniu do produkcji instrumentów astronomicznych, a także francuskie tłumaczenie Cosmographia (1552), które sam zredagował. Strona przednia banknotu 100 DM, trzecia seria („BBk I”) Niektóre obrazy olejne, drzeworyty i miedzioryty przedstawiają osobowość Sebastiana Münstera, w tym obraz Hansa Holbeina Starszego. J. (Bazylea ok. 1530 r.), Drzeworyty w późniejszych wydaniach Cosmographii oraz miedzioryty w pracach biograficznych XVII wieku. Niemieckie wydanie Cosmographii z 1615 r. Zawiera także miedzioryt Willema de Haena z portretem. Inny portret przedstawia go jako rektora Uniwersytetu w Bazylei (na podstawie obrazu Christopha Ambergera, około 1547 lub 1552 r.) Na przodzie banknotu 100 DM (tam odwróconego), który był w obiegu od 1962 do 1991 roku. Na odwrocie na S w ozdobnej ramie tekst: „SILESIA ¦ PROUINCIA REGNI b OHEMICI,……quod per Odera in Prus¦siam auchitur.”, numer strony: „43„, na SE ołówkiem: „Rama Holbein ¦ Ptolemeusz ¦ 1551”.

Rzeźba: kopczyki, widok
Osiedla: sylwetki zabudowań, sygnatura
Hydrografia: rzeki, jeziora
Nazewnictwo: hydrografia, księstwa, państwa, 2st. osiedla
Współrzędne geograficzne: opisane między ramkami, co 1°
Ramka: zwykła
Format: r: 280×372, a: 325×406

Kolekcja:  Roman Umiastowski

Nr katalogu CRP: 00433-36928

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)