108. LA POLOGNE ¦ Dressée sur…

Skala 1:2450000; podziałki liniowe w kartuszu na S: „Echelle”, „Lieues Communes de Pologne„, „Lieues

de Prusse„, „Lieues d Ukraine„, „Lieues Comm. d’Allemagne„.

Miedzioryt czarno-biały, mapa ogólnogeograficzna.

(Guillaume de L’Isle. Atlas universal. Gravé par Liebaux [et autr.]. Paris 1720 chez l’Auteur.)

Mapa Polski G. de l’Isla, uważanego za ojca współczesnej kartografii, „geografa królewskiego ” Akademii Nauk w Paryżu, wydana po raz pierwszy w 1702 roku. Jest to przeróbka mapy Beauplana, przy jej opracowaniu de l’Isle korzystał z pomiarów geograficznych i astronomicznych polskiego astronoma J. Heveliusza i opisów kanonika S. Starowolskiego. Tytul Premier Geographe du Roy otrzymał autor w 1718 roku co pozwala datować mapę na okres około 1720, rok w którym ukazał się Atlas universal. Autor podał w tytule adres swojej pracowni: „Quai de l’Horologe”, w której pracował po 708 roku. Mapę rytował prawdopodobnie Francuz Liebaux. Guillaume Levasseur de Beauplan (ok. 1600 – 6 grudnia 1673) lub William le Vasseur de Beauplan był francusko-polskim kartografem, inżynierem i architektem. Beauplan służył jako kapitan artylerii armii Korony Królestwa Polskiego w latach 1630–1647 lub 1648. Został wysłany na Ukrainę, gdzie w latach 1637–38 służył pod dowództwem Stanisława Koniecpolskiego. Swoje umiejętności architektoniczne wykorzystywał w wojsku. W 1639 brał udział w odbudowie Twierdzy Kodak. Zbudował także fortecę w Barze, pracował na zamku Brody i budowlach w Krzemieńczuku. W 1639 r. Beauplan stworzył pierwszą „opisową” mapę Ukrainy. Stworzył mapę Ukrainy w 1648 roku, która zawiera szczegółowe informacje o granicy. W 1654 r. Pracował w Gdańsku. Stworzył mapę w skali 1: 452 000 i dodatkową mapę w skali 1: 1 800 000. Obie mapy zostały wyryte przez Willema Hondiusa. Mapy te miały zostać opublikowane w Rouen we Francji i reprodukowane przez Veniiamyn Kordt. Beauplan opublikował kolejną mapę Dniepru w 1662 r. Napisał Description des contrés du Royaume de Pologne, która została opublikowana w 1651 r. Nazwę tę zmieniono na Description d’Ukranie, gdy w 1651 r. Ukazało się drugie wydanie. Dwa kolejne wydania zostały opublikowane w 1660 i 1861. Książka była pierwszą wydaną książką zawierającą geograficzny, ekonomiczny i demograficzny opis Ukrainy. Do 1832 roku został przetłumaczony na pięć języków. Do dziś pozostaje w druku. W książce Ukraina została opisana jako terytorium między Moskwą a Siedmiogrodem. Guillaume Delisle, również pisany Guillaume de l’Isle, (francuski: [ɡijom dəlil]; 28 lutego 1675, Paryż – 25 stycznia 1726, Paryż ) był francuskim kartografem znanym z popularnych i dokładnych map Europy oraz nowo powstałych zbadał Ameryki. Deslile był synem Marie Malaine i Claude Delisle (1644–1720). Jego matka zmarła po porodzie, a ojciec ponownie ożenił się z Charlotte Millet de la Croyère. Delisle i jego druga żona mieli aż 12 dzieci, ale wiele z nich zmarło w młodym wieku. Chociaż starszy Delisle studiował prawo, uczył także historii i geografii. Miał doskonałą reputację w kręgach intelektualnych Paryża i służył jako nauczyciel lordów. Wśród nich był książę Philippe d’Orléans, który później został regentem do korony Francji i współpracował ze znanym kartografem Nicolasem Sansonem. Guillaume i dwaj jego przyrodni bracia, Joseph

Johannes Hevelius

Nicolas i Louis, zakończyli podobną karierę naukową. Podczas gdy jego ojcu trzeba przyznać uznanie za wykształcenie Guillaume, chłopiec wcześnie wykazał się wyjątkowym talentem. Wkrótce przyczynił się do rodzinnego warsztatu, rysując mapy do dzieł historycznych swojego ojca. Niektórzy kwestionowali autorstwo tych pierwszych map, mówiąc, że Delisle skopiował tylko to, co jego ojciec zrobił przed nim. Aby doskonalić swoje umiejętności, Guillaume Delisle został uczniem astronoma Jean-Dominique Cassini. Na początku stworzył mapy wysokiej jakości, pierwszą była jego Carte de la Nouvelle-France et des Pays Voisins w 1696 roku. Mapa 1700 wydana przez De L’Isle z Ameryki Północnej, wznowiona przez Covens i Mortier w 1708 roku. przyjęty do francuskiej Académie Royale des Sciences, instytucji finansowanej przez państwo francuskie. Po tej dacie podpisał swoje mapy tytułem „Géographe de l’Académie”. Pięć lat później przeniósł się do Quai de l’Horloge w Paryżu, prawdziwego centrum wydawniczego, w którym prosperował jego biznes. Postęp Delisle’a osiągnął punkt kulminacyjny w 1718 roku, kiedy otrzymał tytuł Premier Géographe du Roi. Został powołany do nauczania geografii Delfina, syna króla Ludwika XIV, za zadanie, za które otrzymywał wynagrodzenie. Ponownie, reputacja jego ojca jako człowieka nauki prawdopodobnie pomogła młodszemu Delisle. Historyk Mary Sponberg Pedley mówi, że „po ustanowieniu autorytetu nazwisko geografa może zachować wystarczającą wartość, aby wspierać dwa lub trzy pokolenia twórców map”.  [potrzebna strona] W przypadku Delisle’a można powiedzieć, że jego osiągnięcia przewyższały osiągnięcia jego ojca . Do tego momentu rysował mapy nie tylko krajów europejskich, takich jak Włochy, Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania, Polska i regiony, takie jak Księstwo Burgundii, ale także przyczynił się do roszczeń imperium do niedawno odkrytych kontynentów. Afryki i obu Ameryk. Jak wielu kartografów jego czasów, Delisle nie podróżował z odkrywcami. Rysował mapy głównie w swoim biurze, opierając się na różnorodnych danych. Jakość jego map zależała od solidnej sieci dostarczającej mu informacji z pierwszej ręki. Biorąc pod uwagę reputację swojej rodziny i własnej, Delisle miał dostęp do stosunkowo niedawnych relacji podróżnych, którzy wracali z Nowego Świata, co dało mu przewagę nad konkurentami. Będąc członkiem Académie, na bieżąco śledził również najnowsze odkrycia, zwłaszcza w astronomii i pomiarach. Gdy nie mógł potwierdzić dokładności źródła, wskazywał to wyraźnie na swoich mapach. Na przykład jego Carte de la Louisiane pokazuje rzekę, którą odkrył baron Lahontan. Ponieważ nikt inny nie mógł tego potwierdzić, Delisle zwrócił uwagę na ostrzeżenie dla widza, że może nie istnieć. Poszukiwanie przez Delisle dokładności i uczciwości intelektualnej wplątało go w spór prawny w 1700 roku z Jean-Baptiste Nolinem, kolegą kartografem. Zauważając, że Nolin wykorzystał szczegóły, które uważano za oryginalne z jego Mapy świata, Delisle pozwał Nolina do sądu, aby udowodnić swój plagiat. W

Certyfikat nominacji Heveliusza na członka Royal Society

końcu Delisle przekonał jury złożone z naukowców, że Nolin znał tylko stare metody kartografii i musiał ukraść informacje z własnego rękopisu Delisle. Mapy Nolina zostały skonfiskowane, a on został zmuszony do zapłacenia sądowych kosztów sprawy. Wysoki poziom naukowy pracy rodziny Delisle kontrastował z warsztatem Sansona. Podczas gdy Sanson świadomie publikował nieaktualne fakty i błędy, Delisle pracował nad prezentacją aktualnej wiedzy. Po śmierci Guillaume’a Delisle’a w 1726 roku wdowa po nim próbowała zachować warsztat i chronić rodzinę. Zwróciła się do króla z pomocą opata Bignona, królewskiego bibliotekarza i rektora akademii. W tym czasie bracia Guillaume, Joseph-Nicolas i Louis, opuścili już Francję, by służyć Piotrowi Wielkiemu w Rosji. Najmłodszemu Delisle, Simonowi Claude, brakowało praktycznej wiedzy z zakresu kartografii; poprosił króla o pomoc w znalezieniu mu wspólnika. Warsztat Delisle został przekazany Philippe Buache. Holenderski kartograf Jan Barend Elwe ponownie wydał mapy Delisle pod koniec XVIII wieku. Johannes Hevelius (według jego pism w języku łacińskim, niemieckim Johannes Hevel lub Johann Hewelcke, polski Jan Heweliusz; * 28 stycznia 1611 w Gdańsku; † 28 stycznia 1687 tamże) był astronomem i uważany jest za twórcę kartografii Mondes, selenografia. Obserwatorium na dachach w Gdańsku Johannes Hevelius pochodził z bogatej rodziny piwowarów na gdańskiej starówce. Jego ojcem był gdański starszy mężczyzna i właściciel browaru Abraham Hewelcke (1576–1649), syn starszego mężczyzny i piwowara Michela († 1603) i Katharina Hecker. Matka Cordula (* 1592) była córką Hansa Heckera i Sary Kringel. Jan Heweliusz uczęszczał do Gimnazjum Akademickiego w Gdańsku od 1618 roku. W 1622 roku został zapisany na uniwersytet w Królewcu. W Gondeltsch przebywał przez trzy lata (Gądecz czy Grudziądz / Graudenz?), Aby uczyć się języka polskiego. Od 1627 r. Ponownie przebywał w Gdańsku, gdzie pobierał prywatne lekcje u profesora liceum Petera Crügera, ucznia Johannesa Keplera i Tyho Brahe. Od 1630 r. Johannes Heweliusz studiował prawo w Lejdzie w Holandii. Następnie udał się do Anglii i Francji, gdzie spotkał m.in. Pierre’a Gassendiego (1592–1655), Marina Mersenne (1588–1648) i Athanasius Kircher (1602–1680). W 1634 r. Na pilną prośbę ojca Heweliusz osiadł jako piwowar w rodzinnym mieście. 21 marca 1635 r. Poślubił Katharine Rebeschke, młodszą o dwa lata i właścicielkę dwóch sąsiednich domów w Pfefferstadt 47 i 48. W następnym roku wstąpił do cechu piwowarów, by w 1643 roku zostać ich mistrzem. W 1651 r. Został radnym, aw latach 1660, 1669 i 1679-1686 był przewodniczącym rady miejskiej Starego Miasta. Jednak od 1639 roku jego głównym zainteresowaniem była astronomia. Kiedy jego ojciec zmarł w 1649 roku, na dachach trzech domów zbudował duże obserwatorium astronomiczne. Stopniowo wyposażył go w liczne instrumenty: oprócz teleskopów, za pomocą których badał powierzchnię księżyca Ziemi, także w precyzyjne przyrządy do pomiaru kąta, takie jak kwadranty astronomiczne i sekstanty. Heweliusz był mocno zaangażowany w budowę swoich instrumentów. Wraz z zegarmistrzem z Gdańska zbudował duże metalowe przyrządy do pomiaru kąta, co robił bez nowo powstających celowników teleskopowych. Początkowo sam szlifował soczewki do swoich teleskopów. Duży 45-metrowy teleskop, który zaprojektował i ustawił przed miastem, wywołał sensację, ale nigdy nie działał. Pochodzi od niego pierwsza prosta wersja peryskopu. Heweliusz obserwował plamy słoneczne, sporządzał mapy księżyca i odkrył jego librację. Opublikował swoje badania księżyca w 1647 roku w swoim pierwszym dużym dziele Selenographia sive Lunae Descriptio, które zapewniło mu międzynarodową sławę. Odkrył cztery komety w 1652, 1661, 1672 i 1677 roku. Na podstawie swoich obserwacji zaproponował, że komety krążą wokół Słońca po orbitach parabolicznych. W 1661 roku zaobserwowano w Gdańsku zjawisko aureoli, które Heweliusz opisał pastorowi Georgowi Fehlau z kościoła Sankt Marienkirche w Gdańsku, który zanotował: „Siedem cudów słońca, czyli siedem słońc, więc w tym roku 1661 20 lutego w nowym stylu w niedzielę Sześćdziesiąta o godz. Widywaliśmy nas na niebie aż do 12 roku życia ”. W 1662 roku Heweliusz wydrukował wraz z Simonem Reinigerem w Gdańsku książkę Mercurius in sole visus, w której opisuje on fenomen gdańskiej aureoli. W 1662 roku zmarła pierwsza żona Heweliusza, Katharine. Rok później poślubił córkę młodego biznesmena Elisabeth Koopman (1647–1693). Z tego małżeństwa pochodzi czworo dzieci. Elisabeth prowadziła badania razem z Heweliuszem, a po jego śmierci opublikowała dwa jego dzieła. Uważana jest za pierwszą kobietę, której osiągnięcia w astronomii zostały docenione. 30 marca 1664 r. Heweliusz został wybrany członkiem Towarzystwa Królewskiego. Z powodu braku celowników teleskopowych został ostro zaatakowany przez Anglika Roberta Hooke’a i zakwestionowano całe jego wyniki pomiarów. Kiedy Edmond Halley w końcu przyjechał do Gdańska w 1679 roku, po kilku tygodniach pomiarów porównawczych z instrumentami, które ze sobą przywiózł, musiał przyznać, że Heweliusz osiągał równie dobre wyniki gołym okiem, jak z teleskopami. W nocy z 26 na 27 września 1679 r. Spłonęło jego obserwatorium, a płomienie zniszczyły jego książki i instrumenty. Heweliusz od razu przystąpił do odbudowy, ale nie widział zakończenia. Zmarł 28 stycznia 1687 r., W swoje 76. urodziny, w rodzinnym Gdańsku i został pochowany w kościele św. Katarzyny. Johannes Heweliusz wprowadził kilka konstelacji, które są reprezentowane w jego dziele Firmamentum Sobiescianum, sive uranographia, opublikowanym pośmiertnie w 1690 roku.Na NE poza ramka ołówkiem: 46″. Na odwrocie na SE ołówkiem: „Carte de 1703 ¦ tirage d’époque ¦ Librairie d. Busstein ¦ Genéve 12.-„

Rzeźba: kopczyki
Osiedla: kółka, sygnatura obrazkowa
Hydrografia: rzeki, jeziora,bagna
Siatka: geograficzna
Odwzorowanie: stożkowe
Nazewnictwo: hydrografia, góry, państwa, prowincje, 2-st. osiedla
Współrzędne Geograficzne: opisane między ramkami co 1°, oznaczone graficznie w ramce wewnętrznej co 10′
Ramka: zwykła
Format: r: 481×525, p: 491×640, a: 504×672

Kolekcja: Tadeusz Szmitkowski

Nr katalogu CRP: 00278-11445

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)