62. CARTE DES ESTATS ¦ DE…

L’Atlas curieux ou Monde représenté dans des cartes générales et particulières du ciel et la terre… par N. de Fer. A Parys 1700 – (1705) chez L’Auteur.

Wschodni arkusz dwuarkuszowej mapy krajów europejskich wokół basenów Morza Bałtyckiego i Morza Północnego (patrz mapa 00533/11866). Mapa rytowana przez H. van Loon’a, rytownika i wydawcę działającego w Amsterdamie, a po roku 1686 w Paryżu. Pracował dla de Fer’a, De Lisle i Nolina. De Fer, francuski geograf i wydawca, jego oficyna przeszła w ręce J. F. Bernarda i G Daneta. Guillaume Delisle, także pisownia Guillaume de l’Isle (28 lutego 1675 r., Paryż – 25 stycznia 1726 r., Paryż) był francuskim kartografem znanym z popularnych i dokładnych map Europy i nowo odkrytych Ameryk. Deslile był synem Marie Malaine i Claude’a Delisle (1644–1720). Jego matka zmarła po porodzie, a ojciec ponownie ożenił się z Charlotte Millet de la Croyère. Delisle i jego druga żona mieli aż 12 dzieci, ale wiele z nich zmarło w młodym wieku. Chociaż starszy Delisle studiował prawo, uczył także historii i geografii. Miał doskonałą reputację w kręgach intelektualnych Paryża i był nauczycielem panów. Wśród nich był książę Philippe d’Orléans, który później został regentem do korony Francji i współpracował z Nicolasem Sansonem, znanym kar tografem. Guillaume i dwaj jego przyrodni bracia, Joseph Nicolas i Louis, skończyli z podobną karierą naukową. Podczas gdy jego ojcu należy się uznanie za edukację Guillaume, chłopiec wykazywał wczesne oznaki wyjątkowego talentu. Wkrótce przyczynił się do rodzinnych warsztatów, rysując mapy do historycznych dzieł jego ojca. Niektórzy kwestionowali autorstwo tych pierwszych map, twierdząc, że Delisle skopiowała tylko to, co zrobił przed nim jego ojciec. Aby udoskonalić swoje umiejętności, Guillaume Delisle został uczniem astronoma Jean-Dominique Cassiniego. Wcześniej opracował wysokiej jakości mapy, z których pierwszą jest jego Carte de la Nouvelle-France et des Pays Voisins w 1696 r., Ponownie wydane przez Covensa i Mortiera w 1708 r. W wieku 27 lat Delisle został przyjęty do francuskiej instytucji Académie Royale des Sciences finansowany przez państwo francuskie. Po tej dacie podpisał swoje mapy tytułem „Géographe de l’Académie”. Pięć lat później przeniósł się do Quai de l’Horloge w Paryżu, prawdziwego centrum wydawniczego, w którym jego firma prosperowała. Postęp Delisle’a zakończył się w 1718 roku, kiedy otrzymał tytuł Premier Géographe du Roi. Został powołany do nauczania geografii Dauphina, syna króla Ludwika XIV, za co otrzymał wynagrodzenie. Znów reputacja jego ojca jako człowieka nauki prawdopodobnie pomogła młodszej Delisle. Historyk Mary Sponberg Pedley mówi: „po ustanowieniu autorytetu nazwisko geografa może zachować wystarczającą wartość, aby wspierać dwa lub trzy pokolenia twórców map”. W przypadku Delisle można powiedzieć, że jego osiągnięcia przewyższyły jego ojca. Do tego czasu rysował mapy nie tylko krajów europejskich, takich jak Włochy, Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania, Polska i regiony, takie jak Księstwo Burgundii, ale także przyczynił się do roszczeń imperium do niedawno zbadanych kontynentów Afryki i obu Ameryk. Jak wielu kartografów swoich czasów, Delisle nie podróżował z odkrywcami. Rysował mapy głównie w swoim biurze, opierając się na różnych danych. Jakość jego map zależała od solidnej sieci, która zapewniała mu informacje z

pierwszej ręki. Biorąc pod uwagę jego rodzinę i własną reputację, Delisle miał dostęp do dość niedawnych relacji podróżników, którzy wracali z Nowego Świata, co dawało mu przewagę nad konkurentami. Będąc członkiem Académie, był także na bieżąco z najnowszymi odkryciami, szczególnie w astronomii i pomiarach. Gdy nie mógł potwierdzić dokładności źródła, wyraźnie wskazywałby to na swoich mapach. Na przykład jego Carte de la Louisiane pokazuje rzekę, którą odkrył baron Lahontan. Ponieważ nikt inny nie mógł tego zweryfikować, Delisle zanotowała ostrzeżenie dla widza, że ​​może nie istnieć. Poszukiwanie dokładności i uczciwości intelektualnej przez Delisle uwikłało go w spór prawny w 1700 r. Z Jean-Baptiste Nolin, innym kartografem. Zauważywszy, że Nolin użył szczegółów, które zostały uznane za oryginalne z jego Mapy Świata, Delisle zabrał Nolina do sądu, aby udowodnić swój plagiat. Ostatecznie Delisle przekonała jury naukowców, że Nolin znał tylko stare metody kartografii i musiał ukraść informacje z własnego rękopisu Delisle. Mapy Nolina zostały skonfiskowane, a on został zmuszony do pokrycia kosztów sądowych sprawy. Wysoka jakość naukowa pracy wykonanej przez rodzinę Delisle kontrastowała z warsztatem Sansona. Podczas gdy Sanson świadomie publikował nieaktualne fakty i błędy, Delisle pracowała nad przedstawieniem aktualnej wiedzy. Po śmierci Guillaume Delisle w 1726 r. Jego wdowa próbowała zachować warsztat i chronić rodzinę. Zwróciła się do króla z pomocą opata Bignona, królewskiego bibliotekarza i prezydenta akademii. Do tego czasu bracia Guillaume, Joseph-Nicolas i Louis Delisle, opuścili już Francję, aby służyć Piotrowi Wielkiemu w Rosji. Najmłodszy Delisle, Simon Claude, nie miał praktycznej wiedzy z kartografii; poprosił króla o pomoc w znalezieniu mu wspólnika. Warsztaty Delisle zostały przekazane Philippe Buache. Holenderski kartograf Jan Barend Elwe ponownie wydał mapy Delisle pod koniec XVIII wieku. Opisane strony świata:  Orient ou Est, Septentrio ou Nord, Occident ou West, Meridies ou Sud. Na SE ręcznie: „3”. Na odwrocie Na W: „N. 3”.

Znak wodny:     winne grona i nieczytelny napis
Osiedla:           kółka, sygn. obrazkowa
Hydrografia:     rzeki, jeziora, bagna
Odwzorowanie: stożkowe
Siatka:          geografichna
Komunikacja:    drogi, szlaki wodne
Nazewnictwo:    hydrografia, państwa, prowincje, województwa, 2-st. osiedla
Ramka:            zwykła, między ramkami opisane współrzędne geograficzne następujących miejscowości: Wiedeń, Gdańsk, Kraków Warszawa, Paryż, Kopenhaga, Sztokholm,  na SE autograf: „H. van Loon Sculp.”
Format:            r: 439×353, p: 442×357, a: 537×393

Kolekcja:         Tadeusz Szmitkowski

Nr katalogu CRP: 00323/36818 (00533/11866-00323/36818)

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)