1. [Północny Atlantyk]

Skala 1:25000000; skala przybliżona

Druk na pergaminie, mapa żeglarska -„portolan”.

Pod koniec okresu średniowiecza, w miarę rozwoju handlu odczuwano dotkliwie brak informacji o krainach i wybrzeżach ówcześnie znanego świata. Jednym z ważniejszych środków informacji i orientacji są mapy. Pierwszymi, którzy docenili ten fakt byli żeglarze podróżujący coraz częściej wokół wybrzeży Europy i pobliskich wysp. Żeglarze sporządzali za pomocą kompasu zadziwiającej dokładności mapy wybrzeży, tzw. portolany Sporo tych map dochowało się do naszych czasów. Przedstawiają one przede wszystkim wybrzeża Morza Śródziemnego i atlantyckie wybrzeża Europy. Od XVI do XVIII wieku odkrywcy, geografowie i królewski rząd Francji kontynuowali poszukiwania przejścia, które umożliwiłoby łatwą komunikację między Oceanem Atlantyckim i Pacyfikiem oraz lepszy dostęp do skarbów Indii Wschodnich. Zainspirowany raportami indyjskimi, idea specjalnego morza na północ od Kalifornii pojawiła się w połowie XVII wieku. Geografowie szybko opanowali to hipotetyczne Morze Zachodnie i nadali mu życie kartograficzne. Rodzina de L’Isle była sercem tej geograficznej prezentacji. Denis de Rotis, baskijski pilot z Saint-Jean de Luz, był przekonany o istnieniu Pasażu Północno-Zachodniego. Na tej mapie portolan z 1580 roku przedstawił wybrzeża Północnego Atlantyku w Europie, Grenlandii i Ameryce Północnej. Mapa stworzona do celów nawigacyjnych wykorzystuje tradycyjną sieć loksodromy odpowiadającą 32 kierunkom kompasu. Baskijscy nawigatorzy byli odpowiedzialni za wiele wczesnych map północnego Atlantyku. Wraz z Portugalczykami Baskowie przybyli wcześnie na łowiska u wybrzeży Nowej Fundlandii. Zaczęli polować na wieloryby i dorsze w tych wodach około 1525 r. Ich metodą było wypłynięcie wiosną do Ameryki Północnej i powrót do macierzystych portów w Zatoce Biskajskiej w grudniu lub styczniu, kiedy warunki lodowe na północnym Atlantyku pogorszyły się. Jacques de Vaulx był synem Jeanne Vymont i kapitana statku z Calvados, jest piątym dzieckiem rodziny. Ożenił się w 1584 roku z Françoise Plaimpel. W latach 1585-1587 wyjechał, aby zbadać Amazonkę jako główny pilot 2 na 120-tonowym statku normańskim dowodzonym przez Guillaume Le Héricy, Sieur de Pompierre. 3. Podczas tej podróży zaprojektował swój manuskrypt zatytułowany Première Œuvres de Jacques de Vaulx 4. Jego młodszy brat, Pierre de Vaulx (czasem pisany jako Devaux) był także autorem, później, w 1613 roku, bogato oświetlonej mapy żeglarskiej 5. Księga 1 to traktat o nawigacji, hydrografii i kartografii do użytku żeglarzy. Pierwsza wersja z 1583 r. Poświęcona jest admirałowi de Joyeuse. Składa się z 31 bogato ilustrowanych i komentowanych arkuszy. Druga, nieco ulepszona wersja pochodzi z 1584 roku. Ilustracje przedstawiają poszukiwanie długości geograficznej za pomocą mikrometrii magnesu, pomiar deklinacji magnetycznej na kontynencie za pomocą kompasu i alidady skierowanej na gwiazdę biegunową, obserwację wysokości kątowej gwiazdy z laską Jakuba. Folio przedstawia również trzech nawigatorów na lądzie korzystających z kompasów i astrolabium. spróbować znaleźć ich długość geograficzną. Jacques de Vaulx jest również autorem mapy Ameryki z 1584 r., Dużego pergaminu (0,580 mx 0,810 m) w kształcie półplanisfery, która uwzględnia wcześniejsze badania i jest przedstawiana jako „prawdziwa mapa. kontynent amerykański ”w swoim czasie 6″ Portolan” z kolekcji Cartographia Rappersviliana Polonorum jest właściwie mapą wykonaną najprawdopodobniej w XVI wieku na wzór portolanów. Technika jaką zastosowano przy jej opracowaniu jest nowoczesna, a zarysy lądów przypominają ich obraz na mapach współczesnych. Poza zadziwiająco dokładnym obrazem wybrzeży Europy na mapie znajdują się herby najbardziej znaczących państw europejskich, między innymi Polski.

Format: 478×577

Kolekcja: Roman Umiastowski

Nr katalogu CRP: 00538/11871

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)