94a. Delineatio Schenographica Reg: Metropolis Danor:…

Na S :

A.Primaria. et Genelis oppugnatio ductu et auspiciis ipsius Regis instilúta. ¦ B. Excub Praf: Gen Ferfen cui demandatúm erat inruere in Propugnac: C. út et Porticum vúlgo ¦ dihún Làgången. D. cum Sequentibús cohortibijs 1. 200 pedites delegali globos pÿrotechnicos Secúres, ¦ bipenner aliang inftrúmenta bellica ferentes. 2. Centum naute que partim pontes portatiler ad Súperandúm ¦ aqúarúm hiatum perferata et effossa glacie ab hoftibús confectum, partim etiam Scalas ad vallúm tranfcedendúm, ¦ alúng: apparatúm militarem gerebant. 3. Cohors fersenij. 4. Delvigij colors. 5. lib: Baroni Petri Sparri Cohors; 6. Cohors laviette. ¦ 7. Cohors Smalandica Dúclore Kaggio. ¦ E. Excúb: Praf: Gen: Ioh: Esen, qui iúsús erat in poteftatem súam redigere Propúgnacúlúm. F. et domúm pro cerevisia-coqúenda extrúctam ¦ G. cúm Seqúentes Cohortes comutabantur. 8. Centúm militer delegati cúm globis pÿrotechnics et Securibus. 9. Centúm naútæ, pontes et Scalas ferentes. ¦ 10. Cohors Comit: Palatini Súltzbachensis. 11. Poloni milites Tribun: Hefter ich. 12. Cohors Excúb: Praf: Gen: Ereny súbdúcti Protrib: Lindebergij. 13. Coher ¦ Dúalasij Dúctore Cijntersbergio. ¦ Súbnidiari Copiæ Pedestres, vlúgo Referie ad primariam et Genralem oppúgnationem constitutæ Súb imperio súpremi Præfecti Rei: Tormentariæ ¦ Comis Erici Stenbock, qúæ seqúentes continebant Cohorter. 14. Prætorianos pedites Súd dúctú Proztrib: Bartoldi Mortaigne. 15. Upplandes Corn: Nico: ¦ Brahe. 16. Westragothos Ioh Hård. 17. Ostrogothos Dan Prÿsÿ. 18. Smálandos Kaggÿ. 19. Hellsingos Baro: Caroli Sparri. 20. Excúb Præf. Smidt. 21. Bare Bidal, qúi ¦ ambo coniúngtis viribus naves insestabant bellicas, únamqúe carum nomine Höÿendahl, et Pontonem ingentem varÿs tormentis instrúctúm incendio deleverúnt. ¦ Súbsidiariæ Copiæ Eqúeftres súb dúctú Com: Palatini Sultzbachenis. 22. Prætor Eqúites súb Prebrib: Buchwalt. 23. Westrogetica legio. 24. Ostro:getica legio súb Com: ¦ Lúdovico Leijonhufvud. 25. Finnonica legio súb Trib: Galle. 26. Legio Landtgravij Hafricæ. 27. Uplandica Legio Súb Trib: Erice Planting. 28. Princip: Anhaltin legio ¦ sub Protribúno-Lijbekero. ¦ Súccentúriati Eqúites in instidús constitúti sub dúctú Com: Caroli LeijonhúfvuFabianid. 29. 30. fabiani Berends Legio finnonica. 31. 32. Eqúites delegati exvarús delegate Legionibus. ¦ H. Secunda Oppugnatio sub ductu Gen: Gustavi Bauerij ad occupandam Portam urbis Orientalem et Propugnaculum dict: Kattan ¦ I. Exib: Praf: Gen. Wawiser, cum seqúentibús Copijs pedestribús 33. 200 mil: delegan, ad primum assúltúm faciendúm, globos pÿrotechnicos ferentes et fecúres. ¦ 34. Centúm Naútæ cúm pontibuset Scalis. 35. 450 Eqúites ex varijs turmis delegati. 36. Turma Com Palatini. 37. tribúni Aschenbergij Turna. ¦ 38. Trib: Gorgas Dimachæ, qui omnes et Singúli pedestri irrúptione úrbem oppúgnabant Súbsidiariæ Copiæ Eqúeftres. 39. Legio Generalis Baneri. ¦ 40. Leg: Trib Bornmanni. K. Tertia Oppugnatio, simulata, ad confundendos obsessos, sub ductu Gen: Com: Claudi Tott, cui mandatum erat impugnare ¦ Súbúrbium Christians hambn in insúla Amager. 41. Dúcenti milites delegati et magna naútarúm manús cum qúibúsdam ¦ aijs Coijs. Súbsidiarie Copiæ Eqúeftres. 42. Legio Trib: Oferbak. 43. Leg: Trib Prengelij. ¦ L. Quarta Oppugnatio simulata sub duchu Trib: Frölich cum parte delegata equitum peditumq, ex varijs co: ¦ hortibús ad exitandes et túrbandos obsossos. M. Quinta Oppugnatio æque simulata, sub ductu Protribunorum Lensmanni et Fitinghowij cum ¦ magno Officialiúm famúlorúm et Serverúm numero. ¦ N. Sexta Oppugnatio, pariter simulata et imaginara sub Tribuno Roth, ¦ cúm Tartarorúm Caterva.

Na SW :

Arx et Sedes Regia. ¦ P. Búrsa Mercatorúm. ¦ Q. Penú Públicúm. ¦ R. Armamentarúm. ¦¦ S. Statio naviúm Bellicarúm Classis ¦ Reg: et Templ: Admiralitatis. ¦ T. Templ: S: Nicolai. ¦ V. Templ: Beatæ Virginis. ¦¦ W. Templ: Spir. Sancti. ¦ X. Templ: Sacr. S. Trinitatis. ¦ Y. Templ: D. Petri. Germanorum. ¦ Z. Templ: Rotindum.

Na SE :

AA Hortÿ et Palat. Reg: Rosenburg. ¦ BB. Curia. CC. Horti Reginæ in ¦ Súbúrbio Occidentale. ¦ DD. Castellúm. EE. Tellaniúm. ¦¦ FF. Porta Orientalis. GG. Porta Septent: ¦ HH. Porta Occident. II. Súbúrbum Chris:¦tianshambn. KK. Villa dicta Ladúgård. ¦ LL. Stagnúm Pebling. M. Stagn: Schirhardj. Belgarúm. ¦¦ NN. Stagnum. S. Georgij. ¦ OO. Nosocomium Wartoú. ¦ PP. Casris Danorúmet

Miedzioryt czarno-biały

No: 94

Oblężenie Kopenhagi przez wojska szwedzkie w 1659 r. Ponieważ Karol X Gustaw obawiał się, że Duńczycy nie zechcą realizować haniebnego dla nich traktatu z Roskilde, nie wypowiedziawszy wojny wylądował 17 lipca w Korsør na Zelandii i w sierpniu 1658 roku w celu całkowitego rozgromienia Danii ponownie uderzył na Kopenhagę. Choć po niedawno zawartym traktacie pokojowym nikt z Duńczyków nie spodziewał się tak nagłego uderzenia, tym razem miasto, choć z niedokończonymi fortyfikacjami i niepełnym garnizonem (2000 żołnierzy), było bardziej zdeterminowane do obrony i stawiło twardy opór. Reprezentanci mieszkańców duńskiej stolicy wraz z burmistrzem Hansem Nansenem 8 sierpnia zadeklarowali swoją chęć do obrony, toteż na początku września naprawione zostały umocnienia, a garnizon powiększony do 7000 ludzi. Wkrótce Kopenhaga została całkowicie osaczona przez Szwedów – od strony lądu przez armię Karola X Gustawa, a od strony morza przez flotę dowodzona przez Karola Gustawa Wrangla. W sierpniu i wrześniu okupujący wciąż Jutlandię Szwedzi zdobyli na Zelandii twierdzę Kronborg. Karol X Gustaw zaczął poważnie myśleć o rozbiorze królestwa Oldenburgów i podziale jego terytorium między Szwecję, Anglię i księstwo Holsztyn-Gottorp. Wraz z przydzieloną Szwecji częścią monarchii Oldenburgów zamierzał przeprowadzić restytucję unii kalmarskiej, ale tym razem pod szwedzką dominacją. Koalicja antyszwedzka. Wkrótce na pomoc Danii ruszyły wojska cesarskie, brandenburskie i polskie oraz flota holenderska. Nawet Habsburgowie hiszpańscy przysłali swój korpus ekspedycyjny. W końcu września 1658 roku dywizja Stefana Czarnieckiego (4000 jazdy) wraz z całą armią sprzymierzonych (w skład której obok Polaków wchodzili żołnierze cesarscy i brandenburscy) dowodzoną przez Raimondo Montecuccolego przekroczyła Odrę i przez Pomorze Szwedzkie i Meklemburgię ruszyła na pomoc zagrożonej Danii. Dzięki zwycięstwu floty holenderskiej Jacoba van Wassenaera Obdama odniesionemu 8 listopada 1658 roku nad flotą szwedzką Karola Gustawa Wrangla w bitwie w Sundzie usunięta została morska blokada Kopenhagi. W dniach 14 – 21 grudnia zdobyto wyspę Als, a w walkach odznaczyli się żołnierze polscy, którzy następnie 25 grudnia z pomocą wojsk cesarskich odebrali Szwedom leżącą na południu Jutlandii Koldyngę. W trakcie dalszych kombinowanych działań lądowo–morskich antyszwedzka koalicja wyparła Szwedów nie tylko z Jutlandii, ale z niemal wszystkich wysp duńskich, toteż na początku 1659 roku niemal cała Jutlandia była uwolniona od szwedzkiej okupacji, a Szwedzi zajmowali jedynie dwie wyspy – Fionię i Zelandię, wciąż próbując przy tym zdobyć Kopenhagę. Główne siły szwedzkie, które oblegały Kopenhagę, same były teraz zablokowane na Zelandii. Wkrótce 7 stycznia 1659 Szwedzi zostali pobici pod Koldyngą. Oblegająca Kopenhagę armia szwedzka ruszyła do szturmu 11 lutego 1659 roku, jednak została odparta z pomocą holenderskich marynarzy. Wkrótce armia Karola X Gustawa sama została zablokowana na Zelandii. Sprzymierzeni próbowali odbić wyspę Fionię, jednak bez powodzenia. Twierdzę Frederiksodde Szwedzi utracili 17 maja. W sierpniu Brandenburczycy i Austriacy bezskutecznie próbowali opanować szwedzkie Pomorze Zachodnie. W końcu sierpnia 1659 roku większa część sił polskich z Czarnieckim na czele opuściła Danię, zostawiając jedynie 1000 jazdy pod wodzą pułkownika Kazimierza Piaseczyńskiego. Wojska te wzięły udział w wyprawie von Ebersteina na Fionię, który 24 listopada pobił pod Nyborgiem szwedzką armię von Sulzbacha. Na skutek tej bitwy 26 listopada skapitulowała twierdza Nyborg. Dzisiejsze miasto zostało utworzone z miasta i parafii Nyborg, a także dwóch gmin parafialnych Avnslev-Bovense i Vindinge. W ramach reformy gminnej z 2007 r. Trzy gminy Nyborg, Ørbæk i Ullerslev zostały połączone, tworząc obecną gminę Nyborg.

Legenda: W trzech osobnych kartuszach, na S, SW i SE
Kartusz: Tytułowy, zintegrowany w ramce na N, Z legenda na S obszerny owal zdobiony sztandarami, szarfami, bronią, armatami, powozami, zwieńczony symbolem Karola Gustawa i koroną, na SE i SW zintegrowane w ramce uzupełnienie legendy
Ramka: Wałek ozdobny
Sygnatura: W kartuszu z legendą: Ericus Dahlbergh Cast: met: Prim: ad vivim delineavit. Poza ramką na S: W. Swidde Scúlp: Holmia. 4.589
Format: 285×440

Nr katalogu CRP: No-94-XXXX-1

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)