89. Castra Suedica ad ¦ HAFFNIAM,…

89. Castra Suedica ad ¦ HAFFNIAM, ¦ figi cæpta d. 29. Octobr. An. 1658. et soluta d. 27. May An. 1660. ¦ quibus Haffnia Metropolis Daniæ et regum sedes vno Anno sex mensibus et ¦ 27. diebus obsessa fuit. ¦ Notarum Explicatio. ¦ 1. Ser. Regis Suecia Statio pri-maria. 2. Rova Domus pro S. R. M. exstruatructa. ¦ 3. Statio Excell. Dn. Campi Mareschalli Com. Steenbocky. 4. Celsi. Principis Palatialatini ¦ Sultzbacensis Statio. 5. Excell. Dn. Com Eric Steenbockij supremi Rei tormentar. ¦ Præfecti Statio. 6. Excell Dn. Gen. Gustavi Banerij Statio. 7. Ex Dn. Com.Caroli ¦ Leuenhaup statio. 8. Excell Dn. Gen. Comitis Claudy Tottij sta-tio. ¦ 9. Templum Pagi Brönshöÿ.

Obóz szwedzki pod Kopenhagą, oblężoną od 29 października 1658

Miedzioryt czarno-biały

No: 89

No-89-XXXX-1-b No-89-XXXX-1-a

Obóz szwedzki pod Kopenhagą, oblężoną od 29 października 1658. Kopenhaga, metropolia duńska i siedziba królów, była oblegana w ciągu jednego roku, sześciu miesięcy i 27 dni. Plan wojny przewidywał morską blokadę Szwecji połączoną z lądowym atakiem ze Skanii. Jednak Karol X Gustaw zdołał szybko przerzucić swą armię z Polski i podobnie jak 14 lat wcześniej Lennart Torstensson przekroczył południową granicę Danii. Równocześnie prowadzono ograniczone działania wojenne w północnej części Skanii i południowym Halland. Niewielkie znaczenie miały także działania na morzu. Karol X Gustaw rozstrzygnął wojnę na swą korzyść zimą 1658. Dowodzona przez niego armia szwedzka rozpoczęła śmiałą przeprawę przez cieśniny duńskie poprzez zamarznięte morze. Wydarzenie to przeszło do historii jako przeprawa przez Bełt (Tåget över Bält). Szwedzi po lodzie przemaszerowali z Jutlandii poprzez wyspę Fyn na Zelandię. Fryderyk III został zmuszony do zawarcia najbardziej niekorzystnego w dziejach stosunków duńsko-szwedzkich traktatu pokojowego. Dokument podpisano 26 lutego (8 marca) 1658 w Roskilde. Na jego mocy Skania, Blekinge, Halland i Bornholm (wszystkie te prowincje tworzyły obszar zwany Skåneland) oraz Bohuslän i okręg Trondheim (Trøndelag) w Norwegii zostały wyłą czone do Szwecji. Tym samym wschodni brzeg Öresundu wszedł już na stałe w posiadanie Szwecji, która znalazła się u szczytu swej mocarstwowości. Karol X Gustaw dążył jednak do zupełnego pokonania i rozbioru Danii. Jego celem było stworzenie jednolitego państwa skandynawskiego pod egidą szwedzką. Latem 1658 armia szwedzka została zaokrętowana w północnoniemieckiej Kilonii i bez wypowiedzenia wojny ponownie wylądowała na Zelandii, rozpoczynając oblężenie Kopenhagi. Flota szwedzka wpłynęła do Öresundu, domykając blokadę miasta od strony morza. Na pomoc zagrożonej Danii ruszyły wojska cesarskie, brandenburskie i polskie. Holendrzy, dążący przede wszystkim do równowagi sił w tym regionie, na odsiecz Kopenhadze wysłali swoją flotę. W bitwie morskiej w cieśninie Sund 29 października (8 listopada) 1658 flota szwedzka została pokonana i zmuszona do szukania schronienia w Landskronie. Kopenhaga została odblokowana. Zawarty w 1660 r.pokój w Kopenhadze potwierdzał warunki podpisanego w lutym 1658 traktatu w Roskilde. Jedynie okręg Trondheim i wyspa Bornholm przechodziły z powrotem w ręce duńskie. Umocniła się także pozycja Holandii w handlu bałtyckim, która Bałtyk uważała za „matkę wszelkiego handlu”. Zmiany terytorialne po traktacie w Roskilde (1658). W kolorze żółtym Skania, Blekinge i  Bohuslän; fioletowym okręg  Trondheim i Bornholm; na czerwono Hal- land – na stałe włączony do Szwecji. Po roku 1660 celem szwedzkiej polityki zewnętrznej stało się zabezpieczenie i utrzymanie dotychczasowych zdobyczy drogą pokojową. Finanse państwa szwedzkiego były w katastrofalnym stanie. Uważano jednak, że zagrożenie ze strony Danii zostało zażegnane, a na wschodzie Rosja została skutecznie odcięta szwedzkimi posiadłościami od Bałtyku. Poprzez swoje prowincje niemieckie Szwedzi moglibrać czynny udział w polityce ówczesnych mocarstw europejskich. Pokonana i upokorzona Dania utraciła 1/3 swojego terytorium i ludności. Prowincje od kilkuset lat stanowiące wschodnią część Danii (Østdanmark) zostały utracone, jak się miało okazać, bezpowrotnie. W Kopenhadze czekano jedynie na sprzyjającą okazję do podjęcia odwetu. Okazja taka nadarzyła się w 1675. Ponieważ Karol X Gustaw obawiał się, że Duńczycy nie zechcą realizować haniebnego dla nich traktatu z Roskilde, nie wypowiedziawszy wojny wylądował 17 lipca w Korsør na Zelandii i w sierpniu 1658 roku w celu całkowitego rozgromienia Danii ponownie uderzył na Kopenhagę. Choć po niedawno zawartym traktacie pokojowym nikt z Duńczyków nie spodziewał się tak nagłego uderzenia, tym razem miasto, choć z niedokończonymi fortyfikacjami i niepełnym garnizonem (2000 żołnierzy), było bardziej zdeterminowane do obrony i stawiło twardy opór. Reprezentanci mieszkańców duńskiej stolicy wraz z burmistrzem Hansem Nansenem 8 sierpnia zadeklarowali swoją chęć do obrony, toteż na początku września naprawione zostały umocnienia, a garnizon powiększony do 7000 ludzi. Wkrótce Kopenhaga została całkowicie osaczona przez Szwedów – od strony lądu przez armię Karola X Gustawa, a od strony morza przez flotę dowodzona przez Karola Gustawa Wrangla. W sierpniu i wrześniu okupujący wciąż Jutlandię Szwedzi zdobyli na Zelandii twierdzę Kronborg. Karol X Gustaw zaczął poważnie myśleć o rozbiorze królestwa Oldenburgów i podziale jego terytorium między Szwecję, Anglię i księstwo Holsztyn-Gottorp. Wraz z przydzieloną Szwecji częścią monarchii Oldenburgów zamierzał przeprowadzić restytucję unii kalmarskiej, ale tym razem pod szwedzką dominacją. Na N widok w przekroju konstrukcji obozu szwedzkiego: ORTOGRAPHIA CIRCUMVALLATIONIS CASTORUM.

Legenda: W tytułowym na NE
Kartusz: na NE w owalu zdobionym laurami, zwieńczonym herbem Szwecji niesionym przez anioły
Ramka: Wałek z liśćmi laurowymi
Sygnatura: W kartuszu tytułowym: „Accuratißime delineata per EI. Dahlbergh L. General. Caftror. Met..
Format: 285×585

Nr katalogu CRP: No-89-XXXX-1

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)

Szukaj