67. SONDERBVRGVM ¦ Sedes Principis Sueci…

Skala przybliżona 1:10000, podziałka liniowa w kartuszu tytułowym; „Scala perte lhinl.”

Miedzioryt czarno-biały

No: 67

Zamek Sonderbvrgvm to czteroskrzydłowy, prawie w kształcie rombu kompleks wokół wewnętrznego dziedzińca. Całość trzykondygnacyjnego budynku pałacowego jest murowana i wsparta na fundamencie z potężnych bloków kamiennych. Z pierwotnych wież obronnych – od renesansu zwieńczonych potężnymi hełmami – które chroniły i podkreślały naroża budowli, dziś pozostały prawie tylko fundamenty. Tępe podejście do wieży zachowało się jedynie w północno – zachodnim narożniku zamku. Średniowieczne wejście do zamku wciąż można zobaczyć w północnej ścianie, ale dziś jest ono zamurowane. Dzisiejsze szersze wejście, które prowadzi na szeroki wewnętrzny dziedziniec zamku, znajduje się od strony wschodniej. Wewnętrzny dziedziniec zdobią trzy wysmukłe wieże schodowe. Niektóre wnętrza zamkowe podobno zachowały się w pierwotnej formie. Z sal zamkowych na szczególną uwagę zasługuje 34-metrowa sala rycerska oraz renesansowa kaplica zamkowa, zbudowana w latach 1568-1570 na zlecenie Dorothei von Sachsen-Lauenburg-Ratzeburg. Dostępne są również części dawnych lochów. W okresie renesansu w szczytach i lukarnach zachowały się typowe dla epoki elementy dekoracyjne, które zostały usunięte podczas XVIII-wiecznych remontów. Od tego czasu zamek ma surowe fasady, które ożywia tylko duża liczba okien. Większość zewnętrznych fortyfikacji, które niegdyś otaczały zamek i czyniły z niego silną fortecę, została zburzona. Pozostałości po nich można jeszcze zobaczyć, szczególnie po wschodniej stronie. Sonderbvrgvm (Sønderborg) to miasto w regionie Syddanmark w Danii nad fiordem Flensburg, niedaleko granicy z Niemcami. Od 1970 r. miasto było częścią gminy Sønderborg, która w 2007 r. została połączona z sześcioma sąsiednimi gminami, tworząc gminę Sønderborg. Stare miasto i inne duże części miasta znajdują się na wyspie Als (niem. Als), natomiast zachodnia część należy do Półwyspu Kimbryjskiego. Pomiędzy nimi biegnie oddzielający, szeroki na 250 metrów Als Sund (niem. Alsensund), który wpada na południe do Sønderborg Bugt (niem. Sonderburger Bucht). To część fiordu Flensburg. Na północ od Sønderborg fiord Augustenborg (niem. Augustenburger Förde) sięga głęboko w Als. Ponieważ nie zachowały się żadne dokumenty z początków miasta, jego początki są niejasne. Zamek Sønderborg (Zamek Południowy), od którego wzięła się nazwa miasta, został prawdopodobnie zbudowany w XII wieku, aby chronić je przed wendyjskimi piratami. Pierwsza tradycja o zamku sięga 1253 roku. W tym roku król Danii Krzysztof I podbił zamek i zburzył mury twierdzy. Tytułowy zamek powinien nadal istnieć i został przebudowany. W cieniu zamku wyrosło miasto Sonderburg, które w XV wieku stało się miastem. Kiedy dokładnie i czy w ogóle miasto Sønderborg otrzymało prawa miejskie, nie jest jasne. Jednak w XV wieku Sønderborg był pełnoprawnym miastem, z przedstawicielami zasiadającymi w legislaturach prowincjonalnych. Nawiasem mówiąc, od 1531 roku na zamku przez długi czas był więziony zdetronizowany król Christian II, z którego zamek jest szczególnie znany do dziś. Sønderborg był centrum, choć bardzo małej dzielnicy feudalnej lub urzędu, który obejmował południe Als i wschodnią część Sundeved (ang.: Sundewitt). Ponieważ jednak znajdowało się tu wiele innych posiadłości szlacheckich i kościelnych, osiągnął tylko skromne rozmiary. Kiedy kraj został podzielony między króla i jego brata w 1564 roku, miasto i Sønderborg Amt wraz z Nordborg Amt, które obejmowało również wyspę Ærø, zostały przekazane podzielonemu księciu Janowi Młodszemu. To uczyniło go protoplastą linii Schleswig-Holstein-Sonderburg. Po otrzymaniu w 1581 r. również terenów wokół klasztoru Rude w Aniołach, zbudował tam nową rezydencję Glücksburg. Miał również znacznie rozbudowany zamek Sønderborg. Książę zdołał objąć w posiadanie prawie wszystkie majątki arystokratyczne w okolicy i zaokrąglić teren. Po jego śmierci w 1622 r. Sønderborg ponownie stał się rezydencją księstwa, które stanowiło jednak tylko jedną piątą posiadłości Jana, ponieważ podzielił je między swoich synów. W 1667 r. księstwo zbankrutowało, a następnie ponownie stało się królewskim. Sønderborg pozostał skromnym miastem handlowym, zamek był siedzibą komornika nad bardzo małym urzędem. Kiedy w 1779 r. w swojej rezydencji w Glücksburgu zmarł ostatni książę z potomków Johanna, jeszcze osobno panujący, Sundeved również powrócił do urzędu w Sønderborgu. Ponieważ książęta Augustenborga nabyli duże majątki w Als, biuro pozostało bardzo małe. Sam Sønderborg miał jedynie lokalne znaczenie jako miasto handlowe. Sąsiedni Flensburg zdominował handel dalekobieżny, który również nabierał coraz większego znaczenia w Aabenraa. W połowie XIX wieku w mieście osiedliły się przedsiębiorstwa przemysłowe. Poważnym problemem w tym czasie był wyłaniający się nacjonalizm, który coraz bardziej odczuwali Duńczycy i Niemcy w Szlezwiku rozdzielili się. Podobnie jak Sønderborg był trzymany przez wojska duńskie w wojnie Schleswig-Holstein w latach 1848-1850 i dlatego przeszedł przez zawieruchy tamtych czasów lżej niż reszta księstwa. Wojna niemiecko-duńska z 1864 r. doprowadziła jednak do znacznego zniszczenia miasta przez ciągłe pruskie bombardowania, w których zniszczono m.in. pałac miejski księcia Ernsta Günthera. Po zdobyciu go przez Prusaków 29 czerwca 1864 r. miasto Sonderburg znalazło się w Prusach, a od 1871 r. w Cesarstwie Niemieckim. Administracyjnie należał w tym czasie do prowincji Schleswig-Holstein i był siedzibą powiatu Sonderburg, do którego należał stary urząd, w tym wszystkie towary i północne Als. W 1890 r. Sonderburg liczył 5120 mieszkańców, w tym 145 katolików i 7 Żydów. Wraz z budową Imperialnej Stacji Morskiej (por. Sønderborg Kaserne) około 1907 roku znaczenie gospodarcze miasta znacznie wzrosło. Liczne reprezentacyjne budynki z tamtych czasów charakteryzują do dziś pejzaż miasta. Sønderborg jest obecnie uważany za najważniejsze miasto secesyjne w Danii. Miasto otrzymało połączenia kolejowe w 1901 r. z koleją państwową do Flensburga i Tingleff oraz okrężne połączenia kolejowe do Norburga, Lysabild i Mommark. Choć w referendum w 1920 r. 56% uprawnionych do głosowania zagłosowało za pozostaniem w Rzeszy Niemieckiej, to Sønderborg od 1920 r. należy do Danii, ponieważ pola wyborcze traktowano jako jedność i większość niemiecką, która znajdowała się tylko w kilku miastach. , został uchylony na obszarach wiejskich. Nawet dzisiaj miasto ma znaczny odsetek niemieckojęzycznych mieszkańców, którzy są zorganizowani z innymi niemieckimi mieszkańcami południowej Jutlandii w Bund Deutscher Nordschleswiger. Po 1920 r. Sønderborg nadal był siedzibą administracji regionalnej. Miasto, które utraciło swoje południowe zaplecze, było wspierane przez osadnictwo instytucji państwowych, w tym szpitala państwowego, uczelni handlowej i sądu okręgowego. Jednak z biegiem czasu najważniejszym czynnikiem ekonomicznym w Als stała się fabryka Danfoss. W rezultacie Sønderborg, który jest faktycznie odległy, również zyskał na znaczeniu gospodarczym i był w stanie wyprzedzić pod względem liczby mieszkańców trzy pozostałe miasta Szlezwiku Północnego: Tønder, Aabenraa i Haderslev.

Legenda: brak
Kartusz: Na N tytułowy w owalu laurowym podtrzymywanym przez anioły
Ramka: Wałek ozdobny z koniczynami stylizowanymi.
Sygnatura: brak
Format: 285×340

Nr katalogu CRP: No-67-XXXX-1

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)