52. Vrbs et Caftellum BRESTZIE LITEWSKI a S.R.M.Suecia die. 11. ¦ Mayi 1657.obfessum die Vero 13. Gjusdem menfis deditione Occupatum, vna cum operibus jussi ¦ S.R.M.ibi ficri captis. Per.E.I.Dahlbergh
Brześć Litewski
Na NW:
A.Caftellum. ¦ B. Templum Iefuitarum. ¦ C. Templum Parochiale. ¦ D. Templ.Graco rum. ¦ E. Templ Dominicanorum ¦ F. Cangb. Bernhardinorum.
Na NE:
Synagogue Judeorum. ¦ H. Munimentum Suedicum. ¦ K. Suce, acceffus et suggesus tormen ¦ L. Hangarorum accessus oboz ¦ : dionales et suggestus. ¦ M. Vigilia equestres, succorum
Na S :
I.S.R.Mai. Sueciæ. ¦ 2. Dn.Baro d’Auaucour R.Chrifliaus. Legatus. 3. cds.Dn. Georgus ¦ Rakori Princeps Transiluania. 4. Dn. Pruceps Carolus Magnus Marchio Baden. ¦ 5. Dn. loan:Georgius Princeps Anhaltinus. 6. Dn. Fridericus landora Hafie Hom:¦burgenfis. 7. Dn. Comar Gabriel Oxenflarni Reg. Suc. Senator et Marechallus. 8. Dn ¦ Comes lacobus Delagardie Senator Requel locumtenens Generalis. 9. Dn. Georg ¦ Fridericus Comes Waldecenfe Elector Bander ocumten Gen.
Miedzioryt czarno-biały
No: 52
Brześć Litewski, miasto i twierdza oblężona 11 (21) maja 1657 r. przez Karola Gustawa, zajęta 13 (23), tegoż miesiąca. Jedna z reprezentacyjnych rycin charakteryzujących sztukę Dahlbergha. Posiada wszystkie właściwe mu cechy: przestrzenność kompozycji, silny światłocień, dramatyczność, ruch, malowniczość pejzażu i akcji, precyzyjny rysunek. Kartusze wkomponowane w ramę. Ozdobny, podwójny lambrekin, podtrzymujący przez uzbrojone putta (!) (miecz, hełm, kołczan), występuje także przy kartusza pozycji. Brześć Litewski, miasto położone nad Bugiem i Mucha Wody Muchawca tworzą naturalną fosę. Mury i wały niezbyt wysokie, ale w ul bastionowym. Architektura miejska, dokładnie rysowana, oznaczona w legendzie. Rycina przedstawia ostrzeliwanie miasta. Legenda: A. Zamek. B. Kościół Jezuitów. C. Kościół parafialny. D. Kościół grecki. E. Kościół Dominikanów. F. Klasztor Bernardynów. G. Synagoga. W porównaniu do innych miast polskich Brześć Litewski jest stosunkowo silną twierdzą, umocnioną na sposób nowoczesny. Opinię tę potwierdza Dahlbergh w swym Dzienniku. Zamek do końca XVI wieku był drewniany. Posiadał pięć wież, z których jedna była przejezdna i prowadziła do miasta. W 2 połowie XIII wieku książęta halicko-wołyńscy, chcąc wzmocnić potencjał obronny grodu, zbudowali w jednym z jego narożników murowany stołp, według kronikarza, podobny do tego w Kamieńcu Litewskim. W 1349 r., po dziewięciu dniach oblężenia, zdobył go król Kazimierz Wielki, jednak na mocy traktatu z 1351 wrócił do Litwy, co potwierdził też traktat z 1366. W 1379 zdobyli go Krzyżacy. W początku grudnia 1409 r. odbył się na nim zjazd króla Władysława Jagiełły, księcia Witolda Kiejstutowicza, wodza Tatarów z Kipczaku Dżalal ad-Dina i podkanclerzego koronnego Mikołaja Trąby w celu zaplanowania wojny z zakonem krzyżackim. W 1500 zamek wytrzymał oblężenie 15 tys. Tatarów pod wodzą chana krymskiego Mengli I Gireja. W XVI wieku drewniane wieże i ściany zamku nadal zwieńczone były blankami i hurdycjami. W końcu XVI w. zamek został wzmocniony ziemnymi bastionami i włączony do systemu obronnego miasta. Brześć został zdobyty podczas oblężenia Kozaków Chmielnickiego w 1648. W latach 1654-1655 wydano konstytucje sejmowe w sprawie fortyfikacji miasta, dzięki czemu zamek otrzymał dość nowoczesne obwarowania. W tym czasie zamek i miasto były tak silnie ufortyfikowane, że w 1655 wojska moskiewskie pod dowództwem Urusowa i Boratyńskiego odstąpiły od oblężenia po odmowie poddania twierdzy przez kasztelana Melchiora Stanisława Sawickiego. Podczas potopu szwedzkiego na początku maja 1657 roku Kazimierz Leon Sapieha obsadził twierdzę 2 000 żołnierzy, których dowódcą został Melchior Stanisław Sawicki. Zwiększając walory obronne, spalono przedmieścia znajdujące się poza chronionymi wyspami. Pierwsze szwedzkie podjazdy pojawiły się pod Brześciem 17 maja 1657 roku, a 21 maja przybyła pod miasto główna armia szwedzka. Oblężenie przeprowadzono 22 i 23 maja ostrzeliwując miasto od północy i podkopując się od strony zachodniej miasta, gdzie nie ukończono jeszcze prac fortyfikacyjnych. W dniu 23 maja 1657 roku twierdza poddała się oddziałom Karola Gustawa i przybyłym następnego dnia wojskom księcia siedmiogrodzkiego Jerzego Rakoczego, ale polski garnizon wierny królowi Janowi Kazimierzowi wyszedł z Brześcia przy rozwiniętych chorągwiach, pod bronią, mając zagwarantowany swobodny przemarsz. Zamek odbiła szlachta województwa brzeskiego pod dowództwem podczaszego litewskiego Michała Kazimierza Radziwiłła. By wzmocnić obronność w 1659 r. wydano następną konstytucję sejmową. Podczas odbudowy w 1660 w dniu 13 stycznia zamek zdobyły z zaskoczenia wojska moskiewskie pod dowództwem Iwana Chowańskiego. Wojska polskie odbiły Brześć w 1661 roku. W latach 30. XIX wieku zamek, wraz z całą najstarszą częścią miasta Brześcia, został zburzony przez Rosjan pod budowę Twierdzy brzeskiej.
Legenda: W trzech kartuszach tytułowych na N oraz jednym na S
Kartusz: Cztery z legendą
Ramka: Wałek ozdobny
Sygnatura: W kartuszu tytułowym: per E. I. Dahlbergh [dwukrotnie]
Format: 285×340
Nr katalogu CRP: No-52-3136-1-01071-38489
ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)