44a. Præliim ad Oppidum Phlippowa ¦…

Miedzioryt czarno-biały

No: 44

Bitwa pod Filipowem, stoczona 12 (22) października 1656 r.  pomiędzy wojskami: litewskim pod dowództwem Wincentego Gosiewskiego, podskarbiego i hetmana polnego litewskiego, i szwedzkim pod Gustawem Steenbockiem. Na pierwszym planie, z lewej, grupy konnych trębaczy szwedzkich.  Z prawej – kolumna wojsk szwedzkich wychodząca z lasu i kierujący się na stanowiska bojowe.  Wojska szwedzkie ustawione w szachownicę; naprzeciw charakterystyczny „tatarski” szyk wojsk litewskich w formie łuku. Stanowiska dział szwedzkich na wzniesieniach.  W głębi płonące miasteczko Filipów, z prawej, za rzeką, płonąca wieś. Rycina Ramą (wałek ozdobny).  U góry kartusz z legendą, ozdobiony sztandarami. Po zniszczeniu armii szwedzko-brandenburskiej pod Prostkami armia litewsko-tatarska przystąpiła do pustoszenia ziem elektorskich, wkrótce jednak Tatarzy odeszli, Prusy opuściły również chorągwie koronne Wojniłłowicza i armia stopniała liczebnie do 5000 żołnierzy.  W drugiej połowie października ruszyła na Litwinów kolejna, armia szwedzko-brandenburska dowodzona przez generała Gustawa Ottona Stenbocka i Jerzego Fryderyka, księcia Waldeck. Siły tym razem były mniej więcej równe, gdyż 5000 Litwinów dowodzonych przez hetmana polnego litewskiego Wincentego Gosiewskiego musiało zmierzyć się z 6000 żołnierzy szwedzkich i elektorskich. Dywizja (ok. 5 tys.) hetmana polnego litewskiego Wincentego Gosiewskiego rozlokowana w Filipowie w powiecie suwalskim stoczyła bitwę z korpusem (ok. 6 tys.), dowodzonym przez generała Gustawa Ottona Stenbocka i Jerzego Fryderyka księcia Waldeck. W czasie, gdy główne siły litewskie były rozlokowane w Filipowie, posuwające się szybkim marszem oddziały szwedzko-brandenburskie zaatakowały niespodzianie pod Mieruniszkami tylną straż wojsk polskich. Wywiązała się bitwa, w której od początku inicjatywę i przewagę taktyczną mieli Szwedzi i Brandenburczycy. Cofającym się pod naporem nieprzyjaciela wojskom polskim groziło oskrzydlenie. W tej sytuacji hetman Gosiewski postanowił oderwać swe główne siły od wroga i wycofać się na północ. Porażka była dotkliwa, jednak dzięki temu, że Gosiewski w porę wycofał się z walki, straty były niewielkie. Utracono część taborów oraz cennego jeńca – wziętego pod Prostkami i trzymanego pod strażą w Filipowie Bogusława Radziwiłła. Po bitwie pokonany Gosiewski zawarł wkrótce rozejm z elektorem i wycofał się z Prus Książęcych, natomiast Stenbock pomaszerował nad Wisłę. Na początku października dowodzona przez hetmana polnego litewskiego Wincentego Gosiewskiego armia litewska, która z posiłkami liczyła 11 tys. żołnierzy (głównie jazda), zaatakowała Prusy Książęce. W bitwie pod Prostkami Litwini rozbili 6-tysięczną armię szwedzko-brandenburską dowodzoną przez Jerzego Fryderyka Waldecka i Bogusława Radziwiłła. Z pola bitwy uszło jedynie 1 tys. żołnierzy szwedzkich i brandenburskich, a Bogusław Radziwiłł dostał się do tatarskiej niewoli. Po zwycięskiej bitwie, w czasie, gdy Karol Gustaw rezydował we Fromborku, armia Gosiewskiego przekroczyła granicę i przystąpiła do pustoszenia ziem elektorskich. Po przegranej 22 października bitwie pod Filipowem z korpusem Stenbocka Gosiewski zawarł rozejm z Fryderykiem Wilhelmem i wycofał się z Prus Książęcych. Stenbock tymczasem ruszył nad Wisłę. Próbująca zabezpieczyć swój kraj na wszystkie strony dyplomacja brandenburska przystąpiła do pertraktacji z Rosją, zakończonych podpisaniem 22 września dwustronnego układu, który przewidywał neutralność Brandenburgii w konflikcie rosyjsko-szwedzkim i rosyjsko-polskim.

Legenda: W kartuszu tytułowym
Kartusz: Na N bogato zdobiony sztandarami, fanfarami, otoczony owalną ramą z plafonami i laurami
Ramka: Gruby wałek ozdobiony laurami, pośrodku na N, S, W, E wkomponowana pieczęć ze sztandary i maszkaron
Sygnatura: bark
Format: 285×340

Nr katalogu CRP: No-44-3129-2

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)