38a. Delineatio Regionis, ¦ Vbi Wistula,…

EXPLICATIO NUMERORUM ¦ 1. Cohors Prin Palatini. ¦ 2. Prin Anhaluini. ¦ 3. Smalandica. ¦ 4. Generalifsimi. ¦ 5. Com. Wrangely. ¦ 6. Kometko. ¦ 7. Krusij. ¦ 8. Sinklery. ¦ 9. Tauby. ¦ 10. Westrogothica. ¦¦ 11. Helsingica. ¦ 12. Sudermannica. ¦ 13. Nàhrij. ¦ 14. Finnonica fab. Berns. ¦ 15. Sadowski. ¦ 16. Trib. Sehri. ¦ 17. Tr. Ukxkelij. ¦ 18. Tr. Boddkery. ¦ 19. Ducis Megapolitan. ¦ 20. Engeely. ¦¦ 21. Poosi. ¦ 22. Konigs marky. ¦ 23. Marchion. Badenfis. ¦ 24 Castelli ad confluentem. ¦ 25. Leg. Uplandica. ¦ 26. Dragones Wittenbergij. ¦ 27. Upplandica. ¦ 28. Tr. Ifraelis. ¦ 29. Marchio Badenfis. ¦ 30. Wittenbergica. ¦¦ 31. Megapolitana. 32. Comitis Waldeccij.

Miedzioryt czarno-biały:

No: 38

Plan koncentracji wojsk szwedzkich pod Nowym Dworem przy ujściu Bugu do Wisły. Oblegający Gdańsk Karol Gustaw wiedział o trudnym położeniu garnizonu szwedzkiego w Warszawie i choć sytuacja ogólna była ze szwedzkiego punktu widzenia coraz gorsza, próbował przyjść oblężonym z pomocą. Dlatego 6 czerwca rozkazał swemu bratu księciu Janowi Adolfowi, by ruszył z Torunia na Nowy Dwór Mazowiecki i przejął przeprawy na Narwi i Wiśle. Wykonując królewski rozkaz, Jan Adolf oraz Karol Gustaw Wrangel 7 czerwca ruszyli na południe wzdłuż Wisły. Tego samego dnia Karol Gustaw wysłał Roberta Douglasa do Pułtuska, by wzmocnić jego załogę. Wkrótce stojące pod Warszawą siły królewskie wzmocnił marszałek wielki koronny Jerzy Sebastian Lubomirski. Ponieważ Arvid Wittenberg nie zgodził się na proponowaną kapitulację, 8 czerwca wojska Rzeczypospolitej ruszyły do generalnego szturmu, z trudem odpartego przez Szwedów. Następnego dnia po nieudanym szturmie przybył z Prus Czarniecki, który przyprowadził ze sobą około 20 tys. zbrojnych, w tym wielu powstańców chłopskich z Kujaw, a także czeladzi i chorągwi powiatowych pospolitego ruszenia. W sumie pod Warszawą zebrało się 28,5 tys. regularnego wojska, 18-20 tys. pospolitego ruszenia i kilkanaście tysięcy czeladzi i chłopów. Garnizon warszawski dowodzony przez Wittenberga liczył 2484 żołnierzy. Większy był tylkoszwedzki garnizon Krakowa – 3550 żołnierzy. W tym czasie w Elblągu było 1240 żołnierzy, w Toruniu 1974 żołnierzy, a w Poznaniu około 1 tys. żołnierzy. Tak jak akcja Radziwiłła zaskoczyła Polaków i Litwinów, tak samo energiczne poczynania Gosiewskiego zaskoczyły Szwedów i Brandenburczyków, do których wieść o utracie Ostrołęki dotarła 23 lipca. Działania Gosiewskiego szczególnie zaniepokoiły elektora, który obawiał się, że wojska litewskie przerwą komunikację idącej na Nowy Dwór armii brandenburskiej z Prusami. Fryderyk Wilhelm bał się także, że w odpowiedzi na układ malborski Polacy i Litwini zaatakują Prusy Książęce. By powstrzymać Gosiewskiego, Karol Gustaw w nocy z 23 na 24 lipca rzucił na Płońsk blisko 3 tys. rajtarii pod wodzą Karola Gustawa Wrangla. Do Szwedów dołączyły posiłki brandenburskie dowodzone przez generała lejtnanta Wadecka. Obaj wodzowie na wieść, że Litwini znajdują się koło Pułtuska, postanowili tam ich zaatakować.

Legenda: w osobnym kartuszu na NE
Kartusz: Dwa kartusze: tytułowy i z legendą, tytułowy ozdobiony włóczniami, halabardami, zbroją, sztandarami, panopliami.  i szarfami, z legendą umieszczony na kotarze
Ramka: Wałek gruby, ozdobiony muszlami
Sygnatura: W kartuszu tytułowym: „Per Ericum I. Dahlbergh. L Supr. Castror. Metator. Delineatum”, na S pod ramką: “LaPointe sc.”
Format: 285×340

Nr katalogu CRP: No-38-3123-2-01068-38486

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)