20. VERA DELINEATIO ¦ Caftrorum Suecicorum ¦ prope Nowodwor ubi Dn: ¦ Campi Marfchallus Comes Gus..¦tarvs Otto Stenbock cum Octo pedi..¦tum ac duo Equitum Legionibus Flurium ¦ Bugk transit et 15000 Massororum qui..¦bus Castellanus Plock: præerat sudit fugauitq: ¦ die 20. Septemb: 1655 ¦ 1. Statio D: Marfchalli ¦ 2. Peditatus 8. Legionum ¦ vulgo Regiment 3. Equitatus G. Turmas di..¦vifus vulgo Esquadrones ¦ 4. Munimentum in in-fula ¦ fluminis vulgo Bugk Schas. ¦ 5. Polonoru opera ad impe¦dendu fluminis traiectu ¦ 6.Torment Suecor ¦¦ 7. Pons fluvio Bugk imposito ¦ ac opere fortificato in hos:¦tium confpectu munitus ¦ quo fuperato copiæ depress..¦sa loca 8. et angustil conval..¦lem 9. emensæ in plani-tie ¦ 10. ad pugnam dispone..¦bantur ¦ 11. Batterie et Tormen..¦ta Polonorum ¦¦ 12. Leg: Up-landica ¦ 13. Leg: Smalandica ¦ 14. Leg.Weftgothica ¦ 15. I: Oftrogotica 16. ¦ Suderman..nia ¦¦ 17. L Nericiana ¦ 18. L: Angermannica ¦ 19. Finonum Legio ¦ 20. Turme Weftgot¦thicæ ¦ 21. Ostrogot
Plan obozowiska szwedzkiego i polskiego w rejonie Nowego Dworu
Miedzioryt czarno-biały
No: 20
Plan obozowiska szwedzkiego i polskiego w rejonie Nowego Dworu w widłach Wisły i Bugu 20 września 1655 r. na parę dni przed bitwą. Oblegający Gdańsk Karol Gustaw wiedział o trudnym położeniu garnizonu szwedzkiego w Warszawie i choć sytuacja ogólna była ze szwedzkiego punktu widzenia coraz gorsza, próbował przyjść oblężonym z pomocą. Dlatego 6 czerwca rozkazał swemu bratu księciu Janowi Adolfowi, by ruszył z Torunia na Nowy Dwór Mazowiecki i przejął przeprawy na Narwi i Wiśle. Wykonując królewski rozkaz, Jan Adolf oraz Karol Gustaw Wrangel 7 czerwca ruszyli na południe wzdłuż Wisły. Tego samego dnia Karol Gustaw wysłał Roberta Douglasa do Pułtuska, by wzmocnić jego załogę. Wkrótce stojące pod Warszawą siły królewskie wzmocnił marszałek wielki koronny Jerzy Sebastian Lubomirski. Ponieważ Arvid Wittenberg nie zgodził się na proponowaną kapitulację, 8 czerwca wojska Rzeczypospolitej ruszyły do generalnego szturmu, z trudem odpartego przez Szwedów. Następnego dnia po nieudanym szturmie przybył z Prus Czarniecki, który przyprowadził ze sobą około 20 tys. zbrojnych, w tym wielu powstańców chłopskich z Kujaw, a także czeladzi i chorągwi powiatowych pospolitego ruszenia. W sumie pod Warszawą zebrało się 28,5 tys. regularnego wojska, 18-20 tys. pospolitego ruszenia i kilkanaście tysięcy czeladzi i chłopów. Garnizon warszawski dowodzony przez Wittenberga liczył 2484 żołnierzy. Większy był tylko szwedzki garnizon Krakowa – 3550 żołnierzy. W tym czasie w Elblągu było 1240 żołnierzy, w Toruniu 1974 żołnierzy, a w Poznaniu około 1 tys. żołnierzy. Bitwa pod Nowym Dworem Mazowieckim (30 września 1655) – W czasie „potopu” pospolite ruszenie mazowieckie dotrzymało wierności królowi Janowi Kazimierzowi. Szlachta dowodzona przez płk. królewskiego Jana Dobrogosta Krasińskiego zebrała się pod Nowym Dworem w sile ok. 10 tys. ludzi i tysiąca piechoty łanowej, zagrażając od północy okupowanej przez Szwedów Warszawie. Przeciwko zebranej pod Nowym Dworem Mazowieckim szlachcie 21 IX wyruszyła armia gen. Gustawa Stenbocka, w sile ok. 8 tys. ludzi, głównie piechoty, z silną artylerią. Pod osłoną ognia armatniego Szwedzi wybudowali mosty na Bugo-Narwi i wyparli Mazurów z nadrzecznych szańców. Po przeprawieniu armii Szwedzi nacisnęli pospolitaków, którzy wycofali się na północ. Straty Mazurów były stosunkowo niewielkie, gdyż wynosiły ok. 300 ludzi i 7 dział.
Legenda: W kartuszu tytułowym
Kartusz: Kartusz z tyt. zdobiony ornamentem roślinno-zwijanym, zwieńczony herbem Steinbachów pod korona hrabiowską, u dołu 2 trąbki
Ramka: Wałek ozdobny
Sygnatura: Na S przy kartuszu tytułowym: Lapointe sa.
Format: 285×365
Nr katalogu CRP: No-20-3107-1-01063-38481
ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)