10a. Ichnographia operum ¦ Quibus SRM…

Na S:

Prospectus Arcis ¦ LOVITZII

Miedzioryt czarno-biały

No: 10

Plan miasta Łowicza i widok twierdzy Łowicz. Łowicz zamek. Górna część ryciny przedstawia rzut zamku, dolna – widok z pejzażem. Na bagnistej łące pełzną jak węże liczne przesącza wód, otaczając zamek i tworząc naturalne fosy. Za nimi zwarta, wysoka, dobrze utrzymana palisada. Ponad nią strome wały ziemne, zbudowane w ilastym gruncie, usytuowane bastionowo, nowocześnie, na koro nie zamurowane. Na prawo dwa niskie barbakany strzelnice. Na koronie wałów kosze Z ziemią jako ochrona strzelców i puszkarzy. Niższa część zamku ma stromy dach sio pokryty dachówką, otwory okienne wysoko usytuowane. Dolna partia murów, wzmocniona przyporami i basztami, stanowi element systemu obronnego. Część prawa, posiada własne mury ze strzelnicami, może być broniona oddzielnie. Pałac – kondygnacyjny przykrywa dach dwuspadowy, osłonięty renesansową attyką. Do przypiera baszta-wieża i absyda kaplicy. Na flankach 2 baszty. Wyższa, starsza, gotycka szczytu rozszerzona przez krenelaże z machikułami. Niższa – nakryta kopułą półkolistą wydaje się, że przebudowana razem z pałacem. Ponad zamkiem wznosi się potężna wieża straży. W górnej części otoczona gankiem, nakryta renesansowym hełmem. W tyle zamku budynki gospodarcze, w głębi ogrody. Zamek łowicki był siedzibą prymasa. Do zamku prowadzi most zwodzony. 68. Łowicz zamek, fragment ryc. 67. Zamek łowicki był w tym czasie własnością Mikołaja Prażmowskiego, późniejszego prymasa, silnego poplecznika polityki dworu przeciw obrońcom, złotej wolności”. Ponad dwoma ramionami strugi i bagnem przerzucono most drewniany, który częściej jest zwodzony, tzn. podnoszony i opuszczany. Tej części broni umocniony przyczółek Po moście snują się przechodnie. Na pierwszym planie trzy figury męskie w strojach szlacheckich. Historia Łowicza sięga XII wieku, kiedy na miejscu zamku istniał gród strzegący bagnistego brodu na Bzurze. Pierwsze wzmianki o Łowiczu, pisanym jako Loviche, pojawiły się w bulli papieskiej papieża Innocentego II z 7 lipca 1136 r. W dokumencie tym papież potwierdził prawo arcybiskupów gnieźnieńskich do posiadania tutejszej ziemi. W 1214 lub 1215 roku w Wolborzu książęta piastowscy czterech polskich województw: Leszek I Biały krakowski, Konrad I Mazowiecki, Władysław Odyniec z Kalisza i Kazimierz I Opolski wydali tzw. przywilej immunitetowy, w którym potwierdzili fakt, że Arcybiskupi gnieźnieńscy posiadali Łowicz. W tym czasie Łowicz był jeszcze nazywany willą (wieś), mimo że rezydencja arcybiskupa już tu istniała. Nie wiadomo, kiedy Łowicz otrzymał prawa miejskie. Pierwszy dokument, który nazywa ją oppidium (miasto) pochodzi z 1298 r. i został wystawiony przez księcia płockiego Bolesława I. Wcześniej, w 1263 r. Łowicz został splądrowany i spalony podczas najazdu litewskiego. W 1350 r. w Łowiczu zawiązał się sojusz polsko-duński. Według kronikarza Jana z Czarnkowa ok. 1355 Arcybiskup Jarosław Bogoriański i Skotnik wybudował murowany zamek gotycki na miejscu dawnego grodu. Zamek stał się jedną z rezydencji arcybiskupów gnieźnieńskich i prymasów Polski. Ponadto w ca. 1358 nadał nowo powstałemu nowemu miastu prawa magdeburskie. Nowa Civitas Łowicza znajdowała się na wschód od starego grodu, wzdłuż Bzury i wokół drewnianego kościoła, który stał w miejscu dzisiejszej bazyliki katedralnej. W późnym średniowieczu Łowicz był siedzibą kasztelanii. Położone na pograniczu Królestwa Polskiego i Księstwa Mazowieckiego pozostawało pod ścisłą kontrolą arcybiskupów gnieźnieńskich. W połowie XIV w. Łowicz wraz ze 111 przyległymi wsiami był największym majątkiem kościelnym w Polsce. 17 maja 1359 książę mazowiecki Siemowit III potwierdził własność Łowicza przez prymasów gnieźnieńskich. Mimo to książęta mazowieccy kilkakrotnie próbowali oddać Łowicza pod swoją władzę, co skutkowało konfliktami z popierającymi arcybiskupów królami polskimi. 8 kwietnia 1382 r. książę mazowiecki Siemowit IV oblegał Łowicz i sporadycznie takie konflikty powracały aż do włączenia Mazowsza do Polski. Łowicz prosperował w XV wieku. W 1404 r. abp Mikołaj Kurowski ufundował pierwszy murowany kościół w mieście i nową parafię rzymskokatolicką. W latach trzydziestych XIV w. stary drewniany kościół na łowickim Starym Mieście został zastąpiony murowanym, gotyckim zespołem. 25 kwietnia 1433 r. arcybiskup Wojciech Jastrzębiec nadał mu nazwę kolegiaty, a wkrótce potem utworzono tu filię Akademii Krakowskiej. 24 października 1419 r. arcybiskup Mikołaj Trąba potwierdził prawa miejskie Łowicza oraz ujednolicone regulacje prawne trzech dzielnic łowickie: Podgrodzie (Przedmieście), Stare Miasto (Stare Miasto) i Nowe Miasto (Nowe Miasto). W 1443 r. na rynku Starego Miasta wybudowano ratusz. Dzięki dogodnej lokalizacji, licznym przywilejom królewskim i częstym jarmarkom Łowicz prosperował.

Legenda: Brak
Kartusz: Na N tytułowy z podziałka liniową Pertica Rihnlandica
Ramka: Wspólna – wałek ozdobny na N panoplia z maszkaronem
Sygnatura: W pasku środkowym: E.I.D.B delin.
Format: 285×340

Nr katalogu CRP: No-10-3097-2-01047-38465

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)