103. Accúrata delineatio Regionis circa Niebúrgúm…

Miedzioryt czarno-biały

No: 103

Bitwa pod Nyborgiem była bitwą toczoną między Szwecją i połączonymi siłami Danii, holenderskimi siłami morskimi pod dowództwem Michiela de Ruytera, wojskami Brandenburgii, Prus i siłami Rzeczypospolitej Obojga Narodów pod dowództwem Stefana Czarnieckiego. Bitwa rozegrała się 14 listopada 1659 pod Nyborgiem na duńskiej wyspie Fionii. Nyborg był ostatnią dużą bitwą wojny duńsko-szwedzkiej w latach 1658-1660. Szwedzki feldmarszałek Cesarski Filip Florinus z Sulzbach, dowodzący pokonanymi siłami szwedzkimi, został zmuszony do ratowania własnego życia, uciekając pod osłoną nocy. Bitwa jest uważana za jedno z najważniejszych duńskich zwycięstw wojny. Po katastrofalnym szturmie na Kopenhagę Karol X Gustaw podzielił swoją armię na większe części, aby przenieść się do Fionii, aby odpocząć i uzupełnić siły. W Kopenhadze postanowiono, że we wrześniu kolejna decydująca bitwa rozegra się na Fionii pod dowództwem dano-niemieckiego dowódcy i feldmarszałka Hansa Schacka. Siły Schacka przeniosłyby się z Kopenhagi i Szlezwiku do Fionii, podczas gdy inne siły pod dowództwem feldmarszałka saskiego Ernsta Albrechta von Ebersteina przesunęły się przez Jutlandię. W Eckernförde 20 października Schack i Eberstein uzgodnili, że wylądują na Fionii około 1 listopada. Na Fionii Nyborg był jedyną ważną fortyfikacją Szwedów. Nie był jednak w dobrym stanie, a Szwedzi rozpoczęli prace nad poprawą jego obronności. Schack próbował najpierw 28 października zainicjować bezpośrednie lądowanie w Nyborgu. Jednak nie udało się z powodu złej pogoda. Zamiast tego zakończył lądowanie w Kertemindeze swoimi żołnierzami trzy dni później. W międzyczasie Ebersteinnadal przemieszczał swoje wojska przez Jutlandię, a 4 listopada przeprawił się przez Mały Bełt między Frederiksodde (obecnie Fredericia) a Middelfart. Podczas przeprawy do Fionii używano małych łodzi, a lądowanie wszystkich oddziałów Ebersteina na wyspie zajęło 5 dni. Szwedzi mieli szansę pokonać oba sprzymierzone siły, zanim zdążyli się zjednoczyć, ale szansa ta nie została wykorzystana z powodu wahania dowódcy wojsk szwedzkich Filipa Florinusa z Sulzbach, który wycofał się do Nyborga. Nie podobało się to Karolowi X Gustawowi, który wysłał Gustawa Otto Stenbocka, aby odebrał mu dowództwo. Ale kiedy dotarł do Nyborga, jego obrona nie była tak wielka, jak przewidywali Szwedzi. Stenbock wysłał list do króla, informując go, że obrona miasta pójdzie na marne. Eberstein zasugerował, że odbędzie się rada wojenna, ale Schack temu zaprzeczył. Między dwoma dowódcami toczyły się spory dotyczące dowodzenia siłami sojuszniczymi. Obaj ostatecznie zdecydowali się poprowadzić własne wojska i zamienić główne dowództwo sił między sobą w nadchodzących dniach. Szwedzi pod dowództwem Sulzbacha wiedzieli o ruchu alianckim i postanowili zaatakować siły alianckie w pobliżu miasta. Wczesnym rankiem 14 listopada Eberstein dotarł do Szwedów 3-4 km na północny zachód od Nyborga. Sulzbach rozmieścił swoje siły między Hjulby Sø, małym jeziorem po lewej stronie i dużym lasem po prawej, w pobliżu wioski Skaboshuse. Sulzbach wykorzystywał las jako osłonę, gdyby konieczne było wycofanie się. Dla aliantów uzgodniono, że Eberstein poprowadzi północną lewą flankę, a Schack południową prawą. Szwedzi dysponowali siłą 5000 doświadczonych, ale zmęczonych walką ludzi przeciwko połączonej sile sprzymierzonej liczącej 9 000 osób. Siły alianckie zostały podzielone na dwie części i składały się głównie z oddziałów duńskich, ale także pruskich i polskich, dowodzonych przez słynnego polskiego generała i szlachcica Stefana Czarnieckiego. O godzinie 11 rozpoczęła się bitwa. Schack zobaczył manewr Ebersteina i wszedł w podobny szyk bojowy. Zanim Schack zdołał awansować, Eberstein przeprowadził trzy ataki na Szwedów, ale zostali odparci. Sulzbach zarządził kontratak kawalerii na flankę Ebersteina. Sam Eberstein został prawie schwytany, ale udało mu się uciec. Schack dostrzegł znaczenie zapobieżenia przełamaniu sił Ebersteina i przeprowadził atak na lewą flankę Szwecji i środek. Bez wiedzy Szwedów sprzymierzony pułkownik Ditlev Ahlefeldt zamierzał przejść przez Hjulby Sø ze swoją kawalerią i stamtąd zaatakować szwedzką lewą flankę. Dotarł do jeziora i rozpoczął przeprawę. Gdy to zrobił, rozkazał kawalerii szarżować. To zaskoczyło Szwedów i zmusiło ich do wycofania się z powrotem do Nyborga. W czasie odwrotu wielu uciekających Szwedów zostało zabitych przez aliancką kawalerię. 15 listopada alianci dotarli do Nyborga, gdzie rozpoczęli ostrzał artyleryjski miasta. Po lądowaniu holenderskiej marynarki przez Michiela de Ruytera pozostałe 3 tys. żołnierzy nie mieli innego wyjścia, jak się poddać. Bitwa trwała 5 godzin. Szwedzki król Karol X Gustaw brał udział w bitwie z Korsør. Po przyznaniu się do porażki wrócił do Szwecji. Stała się ostatnią dużą bitwą wojny. Historycy dyskutują, czy ta bitwa, czy też szturm na Kopenhagę były punktem zwrotnym dla Duńczyków. Po bitwie Szwedzi nie mieli wystarczającej liczby ludzi, aby móc wygrać kolejną wielką bitwę.

Legenda: W kartuszu tytułowym na SE
Kartusz: Tytułowy na SE, ozdobiony sztandarami, szarfami, bronią, armatami, rynsztunkeim
Ramka:  Wałek z rozetami, muszlami, i liśćmi laurowymi.
Sygnatura: W kartuszu tytułowym: „W. Swidde sculp. ; Holmiæ A. 1690”
Format: 285×340

Nr katalogu CRP: No-103-XXXX-1

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)