11. TRACTVS BORYSTHENSIS, ¦ Vulgo DNIEPR…

Skala 1:500000; skala przybliżona, podziałka liniowa: „Scala Milliarium ad uno tractum Boristhenis portineus„.

Miedzioryt czarno-biały, mapa wodna

Geographie Blaviana. Atlas Maior Sive Cosmographia Blaviana qua solvm, salvm, coelvm accvrvatissime descriptvntvr (tom II)

Przeróbka mapy Dniepru Tomasza Makowskiego wykonana przez J. Blaeu’a i zamieszczona w drugim tomie jego słynnego atlasu. Geographia Blaviana – Atlas Maior to ostateczna wersja atlasu Joana Blaeu, opublikowanego w Amsterdamie w latach 1662-1672, w języku łacińskim (11 tomów), francuskim (12 tomów), niderlandzkim (9 tomów), niemieckim (10 tomów) i hiszpańskim (10 tomów), zawierający 594 mapy i około 3000 stron tekstu. Była to największa i najdroższa książka wydana w XVII wieku. Wcześniejsze, znacznie mniejsze wersje, zatytułowane Theatrum Orbis Terrarum, sive, Atlas Novus, były publikowane od 1634 roku. Podobnie jak Theatrum Orbis Terrarum (1570) Abrahama Orteliusa, Atlas Maior jest powszechnie uważany za arcydzieło złotego wieku kartografii holendersko-niderlandzkiej (około 1570–1670). Gdzieś około 1604 roku Willem Blaeu osiadł w Amsterdamie i otworzył sklep na Damrak, gdzie produkował i sprzedawał instrumenty naukowe, globusy i mapy. Był także wydawcą, redaktorem i rytownikiem. W 1629 roku Willem Blaeu kupił miedzioryty kilkudziesięciu map od wdowy po Jodokusie Hondiuszu II. Następnie opublikował w 1630 r. Dodatek Atlantydy do atlasu Mercatora, zawierający 60 map, ale bez tekstu. W następnym roku ukazało się nowe wydanie, zawierające 98 map i opis w języku łacińskim. Willem i jego syn Joan Blaeu ogłosili publicznie w amsterdamskiej gazecie, że opublikują własny pełny atlas w 1634 r. Ich pierwszy atlas został ukończony w 1635 r.  I ukazał się w czterech różnych wersjach: Novus Atlas (wydanie niemieckie, 208 map w dwóch tomach), Theatrum Orbis Terrarum, sive, Atlas Novus (wydanie łacińskie, 207 map w dwóch tomach; tytuł odnosi się do Theatrum Orbis Terrarum Orteliusa), Toonneel des Aerdrycks (wydanie holenderskie, także 207 map w dwóch tomach) i wreszcie Theater du Monde ou Atlas Nouvel (wydanie francuskie, 208 map w dwóch tomach (podobnie jak wydanie niemieckie)).

Strona Tytułowa „Geographia Blaviana”

Po śmierci ojca w 1638 roku Joan kontynuował przeróbkę i rozbudowę atlasu. Od 1640 roku ukazało się trzytomowe wydanie. Joan opublikowała później Atlas Anglii z mapami Johna Speeda, Atlas Szkocji (1654) z mapami Timothy’ego Ponta i Roberta Gordona oraz Novus Atlas Sinensis Martino Martiniego (Atlas of China, 1655), które zostały dodane odpowiednio jako czwarte, piąty i szósty tom Atlas Novus Blaeu. Ostateczna wersja atlasu zostałaopublikowana jako Atlas Maior i zawierała 594 mapy w jedenastu (wydanie łacińskie: Geographia qvæ est cosmographiæ Blavianæ), dwunastu (wydanie francuskie: Le grand atlas ou Cosmographie Blaviane, en laquelle est exactement descritte la terre, la mer et le ciel), dziewięć (wydanie holenderskie: Grooten atlas, oft werelt-beschryving, in welcke 't aertryck, de zee en hemel wordt vertoont en beschreven) lub dziesięć (wydanie niemieckie). Ta ostateczna wersja Atlas Maior była największą i najbardziej obszerną książką opublikowaną w XVII wieku. Pierwsze tomy zostały opublikowane w 1662 roku, ostatni tom został ukończony w 1665 roku, chociaż Joan kontynuowała przeróbkę kilku tomów. Zaczął też tworzyć dwunastotomowe wydanie hiszpańskie, jednak tylko 10 tomów zostało ukończonych. Jednak ten atlas z 9 do 12 tomów miał być tylko pierwszą częścią znacznie większej pracy, co ilustruje pełny tytuł atlasu: Atlas Maior, sive Cosmographia Blaviana, qua solum, salum, coelum, exactatissime opisuntur (Grand Atlas lub Blaeu’s Cosmography, w którym najdokładniej opisano ziemię, morze i niebo). Druga część (o wybrzeżach, morzach i oceanach) i trzecia (z mapami nieba) nigdy nie zostały wyprodukowane. W 1672 r. W warsztacie wybuchł pożar. Joan Blaeu zmarła w następnym roku. Nie ukazały się żadne nowe wydania jego atlasów, a rodzinny biznes zbankrutował w ciągu kilku lat. Dr Jan (Joan) Willemsz. Blaeu (Amsterdam, 1598/99 – tam, 21 grudnia 1673) był holenderskim drukarzem i wydawcą, kartografem i wydawcą znanych atlasów. Joan Blaeu urodził się około 1599 roku jako syn Willema Blaeu i Maritgen, córki Cornelisa z Uitgeest. Jego ojciec, który kształcił się u duńskiego astronoma Tycho Brahe, osiadł w Amsterdamie około 1600 roku jako globalny twórca, drukarz, wydawca map i wydawca dzieł literackich pisarzy swoich czasów, w tym jego kuzyna P.C. Hooft. Niewiele więcej wiadomo o edukacji Joana Blaeu niż to, że studiował w Leiden i uzyskał doktorat z prawa w 1620 roku. W 1623 roku został zapisany na uniwersytet w Padwie. Joan poślubił Geertrudę Vermeulena. Mieli sześcioro dzieci. Po śmierci Willema Jansza. Blaeu w 1638 roku Joan i jego brat Cornelis kontynuowali działalność. Kiedy Cornelis zmarł w 1642 roku, Joan pozostała sama. W 1651 r. Został członkiem rady miejskiej Amsterdamu, a później mianowany radnym. Joan została mianowana egzaminatorem dla kolegów VOC w 1658 roku. W 1672 Blaeu stracił swoją siedzibę w miasteczku na rzecz księcia. Blaeu zmarł 28 grudnia 1673 roku i został pochowany w Westerkerk w Amsterdamie. W Załączniku Atlantydy z 1631 r. Po raz pierwszy spotykamy mapy, które można częściowo przypisać Joan: ao Flandriæ Teutonicæ Pars Orientalior & Hollandiæ Pars Septentrionalis. Jego nazwisko jest również wymienione na stronie tytułowej Atlasów z 1635 roku. W atlasach tych znajdują się pierwsze mapy „podpisane” jedynie przez Joan: m.in. Thuringia Landgraviatus. Godne uwagi jest to, że w późniejszej wersji dodano nazwisko Cornelis. W 1649 roku Joan Blaeu opublikował Novum ac Magnum Theatrum Urbium (część 1: Belgica Libera ac Foederata z miastami holenderskimi / część 2: Belgica Regiae z miastami flamandzkimi) z mapami najważniejszych (ufortyfikowanych) miast. W tym samym roku, 1649, ukazało się również wydanie w języku niderlandzkim Toonneel der Steden van de Vereenighde Nederlanden, Met hare Descritions, i Toonneel der Steden van’s Konings Nederlanden (dwa tomy). Sześciotomowe wydanie Leiden Toonneel des Aerdrycks pochodzi z 1659 roku. W 1660 roku Johannes Klencke w imieniu kupców amsterdamskich przekazał Karolowi II, Anglii, największy atlas na świecie. Atlas Maior, opublikowany w 1662 r., Zawierający sześćset map, był jednym z najdroższych wydań kartograficznych XVII wieku. Atlasy miejskie Włoch były publikowane od 1663 roku. W 1667 r. Firmę odwiedził Cosimo III de 'Medici, który wysłał każdą książkę o Indiach Wschodnich i godzinami przebywał w sklepie. Pieter Blaeu, który mówił dobrze po włosku, oprowadził swojego starszego gościa po mieście. 22 lutego 1672 r. Warsztat Blaeusa, mieszczący się sześć lat wcześniej w dawnej szkole łacińskiej przy Gravenstraat w Amsterdamie, został całkowicie zniszczony przez pożar. Jan van der Heyden wspomniał o nieodwracalnych szkodach i okolicznościach. Ponieważ jeden wóz strażacki za drugim zamarzał, ogień stawał się coraz bardziej intensywny. Wszyscy próbowali zabrać swoje towary w bezpieczne miejsce, ale ulice były pełne strzykawek, drabin i narzędzi. W końcu zrezygnowali z gaszenia i starali się zapewnić ognioodporność okolicznych domów.  Ryciny, książki, papier, narzędzia i prasy drukarskie zostały utracone. Szkody oszacowano na 382 000 guldenów. Niecały jego majątek został utracony, ponieważ Blaeu nadal miał swój sklep na Rokin i swój warsztat na Bloemgracht. Willem II Blaeu był najstarszym synem Joan. Zawodowo działał jako prawnik i wydawca, a później współpracował z braćmi. Pozostali dwaj synowie Joan (1650-1712) i Pieter (1637-1706) zastąpili w drukarni Blaeu. Ich matka sprzedała w częściach znany na całym świecie ekwipunek. Ostatnia aukcja odbyła się w 1677 roku, a rok później sklep został sprzedany. W 1684 r. Dwaj bracia dołączyli do czterech innych wydawców, którzy publikowali katolickie dzieła liturgiczne. Joan Blaeu Jr. został członkiem rady w 1690 r., A dwa lata później przeniósł się do Herengracht 541. Warsztat na Bloemgracht został zamknięty w 1698 r. Część miedzianych płyt trafiła w ręce Frederika de Wit i Johannesa van Keulena, którzy przerobili i opublikowali mapy. W 1704 roku Joan Blaeu został mianowany dyrektorem VOC. W 1708 r. Odszedł z cechu księgarzy i zaprzestał wszelkiej działalności wydawniczej. Firma Blaeu jest numerem 18 w kanonie Amsterdamu.Trzy kartusze. Legenda osiedli: „Civitas Christianorum, Civitas Tartarorum, Arx vel Oppidum Christianorum dirutum, Arx Tartarorum Vastate„. Ołówkiem na odwrocie: „Dniepr”, ozdobnie oznaczone lasy. Mapa podzielona na dwie części. W środku kartusze: skalowy i legenda. Róża wiatrów na NW. W treści liczne teksty opisowo – historyczne. Szczegółowo oznaczone porohy.

Znak wodny: tarcza herbowa
Rzeźba: kopczyki
Osiedla: sygn. obrazkowa 4-ro stopniowa
Hydrografia: rzeki, porohy
Nazewnictwo: hydrografia, prowincje, osiedla
Ramka: zwykła, pojedyncza
Format: 378×532, p: 382×537, a: 448×563

Kolekcja:  Roman Umiastowski