14. · TABVLA · MODERNA ·…

Skala 1:3750000; skala przybliżona, brak podziałki

Miedzioryt czarno-biały, mapa przeglądowa

In hoc operæ  hæc contine[n]tvr GEOGRAPHIA CL. PTHOLEMÆIa plurimis viris utrisq[ue] linguæ doctiss.  emendata: et cum Archetypo greco ab ipsis collata… Romæ Edibus Augusti MDVII kolofon: Explicit Planisphærium Ptholemæi recognitum diligentissime  a Marco Beneventano Monacho Coelestinorum quod antea in multis etia[m] antiquis exemplaribus latinis coruptissimum repe-riebantur. Nec no[n] Claudii Ptholemæi a plurimis viris utrisq[ue] linguae doctiss. emendatu[m]; cum multis additionibus Romę Nouiter impressum per Bernardinum Vanetu[m] de Vitalibus. Expe(n)sis  Eva[n]gelista Tosino Brixiano Bibliopola. Przywilej papieski: Imperante Julio II. Pont.  Max. Anno III Po[n]tificatus sui.Die. VIII. Septe[m]br. MDVII.

Mapa pochodzi z rzymskiej edycji Geografii… C. Ptolemeusza wydanej w 1507 roku, zawierającej 27 map „dawnych” i 6 map „nowych” opracował ją M. Beneventano na podstawie mapy Mikołaja z Kuzy jako unacześnioną mapę w stosunku do skopiowanej w Kronice Norymberskiej… przez H. Münzera. Opisywana mapa jest jedną z map „nowych”. Zwraca uwagę bogate nazewnictwo. Na obszarze Polski Połudnowo-Wschodniej nazwy rodzinnych miejscowości Bernarda Wapowskiego Vapovicze i Radochoniza. Autor korzystał więc, z informacji (możliwe, że jakiejś mapy…), „ojca polskiej kartografii”, przerabiając mapę Cusanusa. Wiadomo, że B. Wapowski przebywał w Rzymie w 1505 roku wraz z orszakiem polskiego posła Erazma Ciołka. Mógł wówczas spotkać się z M. Beneventano i przekazać mu wykorzystane później w opracowaniu Tabula Moderna… informacje. Pochodził z zamożnej rodziny szlacheckiej, Wapowskich herbu Nieczuja (ojciec Stanisław, matka Ciołkówna); rodzina pisała się na Wapowcach. Wychowywał się w Ostrowie i Wapowcach. Do szkoły uczęszczał w Przemyślu. Studiował w Akademii Krakowskiej (1493), wraz z Mikołajem Kopernikiem był wówczas uczniem Wojciecha z Brudzewa. Pracował jako kantor przemyski. Później studiował w Bolonii (1503–1505), gdzie uzyskał doktorat prawa kanonicznego (15 lutego 1505). Wkrótce potem wyjechał do Rzymu, gdzie z przerwą spędził 10 lat. Polecony przez Erazma Ciołka bawił na dworze papieża Juliusza II. W roku 1511 otrzymał w Rzymie, od papieża Leona X, tytuł cubiculanius (prałata domowego) et protonotarius apostolicus (protonotariusza apostolskiego), gdzie współpracował przy wydawaniu Nauki geograficznej Klaudiusza Ptolemeusza. Na początku roku 1515 wrócił do Polski. Jako duchowny uzyskał wiele godności, m.in. został kanonikiem poznańskim (1511), gnieźnieńskim (1514), łęczyckim, wiślickim oraz sekretarzem królewskim i urzędowym historiografem Zygmunta Starego, potem kantorem i kanonikiem krakowskim (1523). Według A. Birkenmajera był także przez pewien okres profesorem na wydziale prawnym Akademii Krakowskiej. Był humanistą i żarliwym katolikiem. W roku 1515 powrócił w Włoch do kraju, zostając sekretarzem króla. W 1526 roku ukazały się dwie pierwsze wydane w Polsce mapy, będące właśnie jego dziełem. Przedstawiały one: Europę między Toruniem i Konstantynopolem oraz Europę pomiędzy ujściem Donu oraz Poznaniem. Jednocześnie mapy były pierwszymi kompletnymi mapami przedstawiającymi ziemie Polski. Do dzisiaj zachowała się kopia części jednej z map, pozwalająca ustalić, iż polski kartograf prawdopodobnie jako pierwszy poprawił błąd Ptolemeusza związany z położeniem Morza Czarnego. W 1526 r. wykonał także mapę Polski w skali 1:1 000 000. Mapa ta jest najstarszym zabytkiem kartografii polskiej. Została ona wykonana w Krakowie sposobem drzeworytniczym przez tamtejszego sztycharza Unglera. Nosiła tytuł Mapp/a in qua illustr/antur ditiones Regni/ Poloniae ac Magni D/ucatus Lithuaniae pars. Mapa Wapowskiego uściśliła obraz kartograficzny Rzeczypospolitej. Na niej bazowały późniejsze mapy regionu. Widać wyraźnie jej wpływy na mapach Wacława Grodzieckiego (1562) oraz Gerarda Merkatora (1554, 1572). Wykonał także mapę krajów wschodniej Europy Tabula Sarmatiae… (w skali 1:2 900 000), obie wydane w 1526 r. Bernard Wapowski był historiografem na dworze Zygmunta I Starego oraz autorem Kroniki obejmującej dzieje Polski od czasów legendarnych po 1535 rok (część do 1380 r. zaginęła, część 1381-1463 w tłumaczeniu wydano w latach 1847-1849, część 1480-1535 wydano w 1874 r.). Był też kontynuatorem Kroniki Jana Długosza.Opisy na W poza ramką „·18·Parallelvs· ¦ ·habens maximvm dieM· ¦ horarvm·17·½·”, „·17· Parallelvs· ¦ ·habens maximvm diem· ¦ ·horarvM·17·”, „·16·Parallelvs· ¦ ·habens maximvm diem· ¦ horarvm·16·½·”, „·15·Parallelvs· ¦ ·habens maximvm diem· ¦ ·horarvm·16·”. „·CLIMA·SEPTIMVm·”, „·14·PARALLELvs· ¦ ·habens maximvm dieM· ¦ ·horarvm·15·½”, „·CLIMA·SEXTVM·”. Lasy oznaczone sygnaturą obrazkową.

Rzeźba: kopczyki
Osiedla: kółka
Hydrografia: rzeki, jeziora
Współrzędne geograficzne: opisane między ramkami co 1°
Ramka: zwykła
Format: r:379×512, a: 426×566

Kolekcja:          Roman Umiastowski

Nr katalogu CRP: 00100-04939

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)