3. POLONIÆ ¦ AMPLISSIMI ¦ REGNI…

Skala 1:2000000; skala przybliżona, podziałka liniowa nad kartuszem tyt.: „Scala Milliarium Germanicorum”.

Miedzioryt czarno-biały, mapa ogólnogeograficzna

Speculum Orbis Terrarum Antverpiæ… in ædibus Gerardi de Iode. Typus Gerardi Smits

Pierwsze wydanie Atlasu Gerarda de Jode, do którego nie wykorzystano jego mapy z 1576 roku z wizerunkiem króla Stefana Batorego. Gerard de Jode (1509–1591) był niderlandzkim kartografem, rytownikiem i wydawcą, który mieszkał i pracował w Antwerpii w XVI wieku. Urodził się w Nijmegen i zmarł w Antwerpii. W 1547 r. Został przyjęty do gildii św. Łukasza i rozpoczął pracę jako wydawca / sprzedawca. Często drukował prace innych kartografów, w tym mapę świata Gastaldiego w 1555 r., Mapę Brabancji Jacoba van Deventera w 1558 r., Ośmioarkuszową mapę świata Orteliusa w 1564 r. Oraz mapy Bartłomieja Musinusa i Fernando Alvaresa Seco. Jego najwybitniejszym dziełem jest dwu tomowy atlas Speculum Orbis Terrarum opublikowany w 1578 roku. Jego celem było konkurowanie z innym atlasem, Theatrum Orbis Terrarum autorstwa Orteliusa, opublikowanym osiem lat wcześniej w 1570 roku. Konkursowy atlas stał się tak popularny, zanim w końcu opublikował jednak własny atlas, że jego wersja nigdy nie sprzedała się dobrze, pomimo jego wybitnej reputacji. Zachowało się tylko kilkanaście przykładów. Gerard de Jode zaplanował kolejną powiększoną edycję, która nie została ukończona po jego śmierci w 1591 r. Jego syn Cornelis de Jode przejął i opublikował Speculum Orbis Terrae w 1593 r. To też nigdy nie sprzedało się dobrze. Uczeni uważają wiele map de Jode za lepsze od map Orteliusa, zarówno pod względem szczegółów, jak i stylu. Konstruując swoją mapę świata, HEMISPHERIUM AB ÆQUINOCTIALI LINEA, AD CIRCULUM POLI ANTARCTICI, opublikowaną w 1593 r., Gerard de Jode był pod silnym wpływem planetyzmu polarnego Guillaume Postela z 1581 r., Polo aptata Nova Charta Universi. Gerard de Jode był prawdopodobnie twórcą kuli ziemskiej wykonanej w Antwerpii, która również wiele zawdzięcza kosmograficznym pomysłom Guillaume Postel. Speculum Orbis Terrarum było kiedyś obiektem kradzieży z rzadkiej książki i biblioteki rękopisów Uniwersytetu Yale Beinecke, autorstwa rzadkiego złodzieja map E. Forbesa Smiley III. Smiley został złapany i aresztowany po tym, jak pracownik biblioteki znalazł nóż X-Acto na podłodze. Christian Sgrothen (także Sgrothenthum, Scrooten, s’Grootens, Grootens, Grooten, Schrot * około 1525 w Sonsbeck; † 13 maja 1603 w Kalkar) jest uważany za ważnego kartografa z XVI wieku, porównywalnego z Gerhardem Mercatorem. Christian Sgrothen urodził się w Sonsbeck jako syn notariusza i urzędnika miejskiego Peter Sgrothen, który prawdopodobnie urodził

Gerard de Jode

się w Brabancji. Pracował jako malarz i kartograf w Kalkar na Dolnym Renie, gdzie nabył prawa obywatelskie w 1548 r. I kupił dom na rynku w 1553 r. Tam poślubił córkę karczmarza Agnes van Bedber z którą miał dwoje dzieci. Około 1555 r. Sgrothen zaczął katować obszar Dolnego Renu. Od 2 grudnia 1557 r. Służył królowi hiszpańskiemu Filipowi II jako kartograf dworski („Geographus Regiae Maiestatis Hispaniae”). Rząd w Brukseli początkowo powierzył mu zadanie skartowania holenderskich prowincji i sąsiednich regionów. Sgrothen wędrował po całych Dolnych Niemczech. Od 1568 roku Sgrothen rozpoczął swoją główną pracę, kartowanie Świętego Cesarstwa Rzymskiego, które zostało ukończone w dwóch wersjach w latach 1572/73 i 1592, ale nigdy nie zostało opublikowane. Zmarł w Kalkar w 1603 r. I został pochowany w kościele klasztoru dominikanów. Jego prace reprezentowały najważniejsze mapy Dolnego Renu w XVI w. Były one podstawą map Mercatora tego regionu. W 1558 r. W Antwerpii opublikowano mapę Księstwa Geldern i hrabstwa Zutphen. Mapa Księstwa Geldern pojawiła się w 1564 r., Mapa Niemiec w 1565 r. I mapa Ziemi Świętej w 1570 r. Jego prace obejmują zdjęcie fortyfikacji Amsterdamu (1566). Główna praca Sgrothena zajęła mu 25 lat. Po raz pierwszy systematycznie kartował terytorium Świętego Cesarstwa Rzymskiego w imieniu króla. Pierwsza wersja, tak zwany „Atlas brukselski” z 1572/73, zawiera 38 map Europy Środkowej w formacie 66 × 64 cm, natomiast druga wersja z 1592 r., Tak zwany „Atlas madrycki”, zawiera 33 mapy Europy i kilka map świata. i zawiera mapy orientalne w formacie 83 × 64 cm. Obejmują obszar między Danią a Adriatykiem oraz między Flandrią a Polską. Koncentruje się na krajach północnych Niemiec. Atlasy zaliczane są do najpiękniejszych map renesansu i zostały nazwane po ich obecnych lokalizacjach. Sgrothen po raz pierwszy stał się znany szerszej publiczności dzięki projektowi badawczemu „Werkedition Christian Sgrooten” na Mercator University w Duisburgu (od 1998). W 2007 r. Atlas Brukselski i Atlas Madrytu zostały w całości opublikowane jako zakończenie projektu badawczego i szczegółowo skomentowane przez Petera H. Meurera, który między innymi wspłpracował z polskim kolekcjonerem map Tomaszem Niewodniczańskim. Joannes van Doetecum the Elder (Deventer, 1530 – Haarlem, 1605), znany również jako Joannes van Doetecum (I), był holenderskim grawerem i kartografem. Znany jest z rycin inspirowanych pracami opartymi na scenach rodzajowych Pietera Bruegla Starszego i jego mapami różnych holenderskich miast. Jego nazwisko jest również popularne jako Duetecum, Van Doetechum, Van Deutecom, Van Duettekom lub À Dotecom. Jego pierwsze imię czasami jako Johannes, Johannis, Johan, Joan lub Jan Joannes van Doetecum, był synem szklarza Jana van Doetecuma, zwanego także Ter Heghe, i jego żony Aeltken. We wczesnych latach był szklarzem, podobnie jak jego ojciec, ale działalność w Engestraat kontynuował jego brat Bartholt. Joannes przeprowadził się do Haarlem w 1578 roku. Pracował nad wieloma seriami drukowanymi ze swoim bratem Lucasem van Doetecum. Poślubił Hillekena Derricksena († 1602) w Deventer w 1551 r. Niektórzy synowie byli również znanymi grafikami: Baptista (van) Doetecum (ok. 1555 – Deventer ok. 1611), kartograf, miedziorytnik, etcher, wydawca, księgarz, typograf, iluminator Joannes van Doetecum (II) (Deventer, ok. 1558 – Rotterdam, listopad 1630) grafik, kartograf, grawer miedziany, etcher, wydawca, drukarka. Peter van Doetecum (Deventer ok. 1560 – Deventer ok. 1608/1609), malarz szkła. Opisane strony świata: Septentrio, Meridies, Oriens, Occidens. Na odwrocie tekst: „POLONIA REGNUM. P Olonici nominis originem tradunt…”, na dwóch stronach. Na NE: „VII”. Ręcznie ołówkiem na NE: „1578 de Jode / M brak”, na SE: „de Jode 1. Wydanie”. W treści mapy na SE herby Sworzów na tle herbów Polski i Litwy, w centrum na E wizerunki dwóch jeźdźców.

Rzeźba: kopczyki
Osiedla: sygnatura obrazkowa
Hydrografia: rzeki, jeziora
Siatka: południki co 2°
Nazewnictwo: hydrografia, państwa, prowincje, osiedla
Współrzędne geograficzne: opisane w ramce zewnętrznej co 1°, oznaczone graficznie w ramce wewnętrznej, co 6′ na S i N, co 4′ na E, W
Ramka: zwykła
Format: r: 408×539, p: 411×543, a: 475×615

Kolekcja:        Roman Umiastowski

Nr katalogu CRP: 00188-11301

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)