8. ACCURATA ¦ PRVSSIA ¦ DESCRIPTIO

Skala 1:500000; skala przybliżona, podziałka liniowa: „Milliaria Germanica communia„

Miedzioryt kolorowany, mapa ogólnogeograficzna.

(Gerardi Mercatoris atlas sive cosmographicae meditationes de fabrica mundi…a Judoco Hondio. Amsterodami (1609-1620))

Pierwsze kompletne wydanie tego atlasu ukazało się w 1595 roku w Duisburgu i opracowane było przez R. Mercatora. G. Mercator założyciel słynnej oficyny wydawniczej inicjator wielu prac kartograficznych, autor odwzorowania geograficznego dla mapy świata używanego do dnia dzisiejszego. Gerardus Mercator (5 marca 1512 – 2 grudnia 1594) [c] był XVI-wiecznym geografem, kosmografem i kartografem z hrabstwa Flandrii. Najbardziej znany jest z tego, że stworzył mapę świata z 1569 roku w oparciu o nową projekcję, która przedstawiała kursy żeglarskie (loksodromy) linie o stałych kątach w stosunku do wszystkich południków jako linie proste – innowacja wciąż stosowana na mapach morskich. Mercator był jednym z pionierów kartografii i jest powszechnie uważany za najbardziej znaną postać niderlandzkiej szkoły kartografii w jej złotym wieku (około 1570–1670). W swoim czasie był znany jako twórca globusów i instrumentów naukowych. Ponadto interesował się teologią, filozofią, historią, matematyką i geomagnetyzmem. Był także znakomitym grawerem i kaligrafem. W przeciwieństwie do innych wielkich uczonych tamtej epoki podróżował niewiele, a jego znajomość geografii pochodziła z biblioteki zawierającej ponad tysiąc książek i map, od jego gości oraz z rozległej korespondencji (w sześciu językach) z innymi uczonymi, mężami stanu, podróżnikami, kupcami i marynarze. Wczesne mapy Mercatora były w dużych formatach nadających się do montażu na ścianie, ale w drugiej połowie swojego życia stworzył ponad 100 nowych map regionalnych w mniejszym formacie, nadającym się do oprawienia w jego Atlas z 1595 roku. odniesienie do księgi map. Jednak Mercator użył go jako neologizmu w traktacie (Cosmologia) o stworzeniu, historii i opisie wszechświata, a nie po prostu jako zbiór map. Wybrał to słowo na pamiątkę Atlasu Tytanów, „Króla Mauretanii”, którego uważał za pierwszego wielkiego geografa. Duża część dochodów Mercatora pochodziła ze sprzedaży jego ziemskich i niebieskich globusów. Przez sześćdziesiąt lat uważano je za najlepsze na świecie i sprzedawano je w tak dużych ilościach, że zachowało się wiele egzemplarzy. Było to duże przedsięwzięcie polegające na produkcji kulek, drukowaniu brytów, budowie solidnych stoisk, pakowaniu i dystrybucji w całej Europie. Był również znany ze swoich instrumentów naukowych, zwłaszcza ze swoich astrolabiów i pierścieni astronomicznych używanych do badania geometrii astronomii i astrologii. Mercator pisał o geografii, filozofii, chronologii i teologii. Na wszystkich mapach ściennych wygrawerowano obszerny tekst dotyczący danego regionu. Jako przykład na słynną mapę świata z 1569 roku wpisano ponad pięć tysięcy słów w piętnastu legendach. Atlas z 1595 roku zawiera około 120 stron map i ilustrowanych stron tytułowych, ale

Gerhard Mercator

większa liczba stron poświęcona jest jego opisowi stworzenia wszechświata i opisom wszystkich przedstawionych krajów. Jego spis chronologiczny liczył około 400 stron, ustalając daty (od czasu stworzenia) ziemskich dynastii, ważnych wydarzeń politycznych i militarnych, erupcji wulkanów, trzęsień ziemi i zaćmień. Pisał także o ewangeliach i Starym Testamencie. Mercator był pobożnym chrześcijaninem urodzonym w katolickiej rodzinie w czasie, gdy protestantyzm Marcina Lutra zyskiwał na popularności. Nigdy nie ogłosił się luteraninem, ale był wyraźnie sympatyczny i został oskarżony o herezję przez władze katolickie; po sześciu miesiącach więzienia wyszedł bez szwanku. Ten okres prześladowań jest prawdopodobnie głównym czynnikiem w jego przeprowadzce z katolickiego Leuven (Louvain) do bardziej tolerancyjnego Duisburga w Świętym Cesarstwie Rzymskim, gdzie mieszkał przez ostatnie trzydzieści lat swojego życia. Walter Ghim, przyjaciel i pierwszy biograf Mercatora, opisuje go jako trzeźwego w swoim zachowaniu, a jednocześnie radosnego i dowcipnego w towarzystwie i nigdy bardziej szczęśliwego niż podczas debaty z innymi uczonymi. Przede wszystkim był pobożny i pilny aż do śmierci.J. Hondius angielski geograf, rytownik i wydawca odziedziczył w 1604 płyty Mercatora i wraz z Claesz’em oraz samodzielnie wydał kilka wersji Cosmografii. Na NE poza ramką ołówkiem: „294„, opisane strony świata: Septentrio, Meridies, Oriens, Occidens. Legenda: „Rusnae ¦ fluminis ¦ ostia 13…”, na SE w treści: „Per Gerardum Mercatorum ¦ Cum Priuilegio„. Na odwrocie na SE ołówkiem: „Mercator Prusse„.

Znak wodny: stylizowany orzeł
Rzeźba: kopczyki
Osiedla: sygnatura obrazkowa, kółka
Hydrografia: rzeki, jeziora
Nazewnictwo: hydrografia, makroregiony, państwa, prowincje, osiedla
Współrzędne geograficzne: opisane między ramkami co 20′, oznaczone graficznie w ramce wewnętrznej co 2′
Ramka: zwykła
Format: r: 367×487, p: 372×492, a: 457×579

Kolekcja: Roman Umiastowski

Nr katalogu CRP: 00502/11835

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)