18. PRUSSIÆ ¦ NOVA TABULA

Skala 1:1000000; skala przybliżona, podziałka liniowa: „Milliaria, parva, mediocria et megæ(a).„

Miedzioryt czarno-biały, mapa ogólna.

Philippi Cluverii introductio in universam geographiam tam veterem quamnovam… (Philippus Cluverius)… (Martinus Hailler). (Wolferbyti 1656?) sumptibus Conradi Bunonis.

Mapa opracowana przez P. Cluviera i rytowana przez M. Hailera i C Bunonisa na podstawie materiałów Szymona Starowolskiego, polskiego pisarza historyka i publicysty, sekretarza J. K. Chodkiewicza, brał on udział w bitwie pod Chocimiem. jego, napisany po łacinie, Setnik pisarzów polskich (przeł. na polski w 1970) był pierwszą próbą historii literatury polskiej. Dzieło Polonia 1632 stało się materiałem źródłowym dla wielu kartografów i geografów. Conrad Buno (także: Conradi Bunonis, Conradt i Konrad Baun oraz warianty z drzewem i Buną) (* 1613 w Hessisch-Frankenberg; † 22 maja 1671 w Wolfenbüttel) był niemieckim grawerem dworskim, wydawcą, rysownikiem i księgarzem. W szczególności wielu mieszkańców Dolnej Saksonii jest przynajmniej nieświadomie znanych Buno, ponieważ wiele starych krajobrazów miejskich zostało odtworzonych przez Meriana po jego rysunkach jako wielkoformatowe miedzioryty. i całe miasta zostały utracone, a niezliczone rzesze ludzi, Stając się bezdomnymi lub bezdomnymi, wędrowały po kraju. Dlatego często brakuje dokładnych danych życiowych osób z tego okresu lub zostały one później częściowo zrekonstruowane, często na podstawie odpowiednich informacji biograficznych dostarczonych przez odpowiednie osoby: Na podstawie informacji udokumentowanych w literaturze wtórnej, że Konrad Buno był bratem Rektora Johannes Buno w Lüneburgu był prawdopodobnie synem Ludwiga Buno, członka Rady Frankenberga i Elisabeth z domu Helreich (córki pastora Ignatiusa Helfericha [Helfricusa] w Münden). Dziadek Buno, rów

nież Conrad Buno, był książęcym radnym Hesji. Przyjmuje się, że późniejszy rytownik „urodził się najpóźniej w 1616 roku”. 25 września 1649 roku Konrad Buno i Agnes Anna Wichmann pobrali się (zmarł 26 listopada 1691; „córka książęcego komisarza i burmistrza” w Wolfenbüttel, Henning Wichmann). Dla pastora kościoła Katharinenkirche w Brunszwiku Joachima Jordana, zmarłego 24 kwietnia 1639 r., Była mosiężna tabliczka z podpisem „Conradt Baun”. Dlatego pierwsze pojawienie się Konrada Buno w Brunszwiku zostało zrekonstruowane najpóźniej około 1640 roku. Jako nadworny miedzioryt dla księcia Augusta von Braunschweig, Buno chwalił się w kwietniu 1649 roku, że służy księciu „już od jedenastu lat”. Pomiędzy 1641 a 1643 rokiem Buno wykonał rycinę przedstawiającą wjazd swego pana do Wolfenbüttel; W tym okresie Buno otrzymał własny pokój w zamku Wolfenbüttel i stworzył kilka zdjęć księcia. Podobno nie zachował się żaden z możliwych obrazów olejnych. W 1649 r. Buno otrzymał od swego księcia pozwolenie na otwarcie własnej siedziby dla wydawnictw i otwartych księgarni. Chociaż rytownicy tamtych czasów często poszerzali zakres swojej pracy i dochodów, firma Buno była pierwszą tego typu firmą w Wolfenbüttel. W tym samym roku poślubił Agnes Annę Wichmann, córkę burmistrza. Biznes książkowy i wydawniczy zaczął powoli. Powodem było wykonanie przez Buno rysunków do Topographia Germaniae, zapoczątkowanych przez Matthäusa Meriana i kontynuowanych przez synów: Do zdjęć Topografii i aktualnego opisu miast, zamków i innych miejsc Vornembsten, w których Hertzogthümer[n] Braunschweig i Lüneburg i te Od 1650 r. Buno podróżował po kraju przez trzy lata, począwszy od 1650 r. – pokój westfalski umożliwił teraz względnie bezpiecznie – narysowanie szablonów kilku widoków miast (wówczas) dwóch krajów, tych w Merian zostały następnie wyryte w miedzi we Frankfurcie. Buno był w stanie uzyskać swój plan wydawania księgarni i otwartej księgarni w Wolfenbüttel dopiero od 1655 roku. W tym celu po raz pierwszy w tym samym roku zarezerwował na targach we Frankfurcie możliwość wystawienia swoich prac. Ponieważ jednak „podróżujący handlarze” z innych księgarzy zakwestionowali tam jego interesy, wynegocjował przywilej na jarmark 1665 r., Który pozwalał innym handlarzom „sprzedawać książki tylko w czasie targów lub za specjalnym pozwoleniem”. Prawdopodobnie w tym samym roku Buno został członkiem rady miasta Wolfenbüttel w 1665 roku. Przed śmiercią awansował na szambelana w radzie miasta. Wdowa po Buno przeżyła męża dobre dwadzieścia lat, zmarła 26 listopada 1691 roku. Philipp Clüver (również pisany Klüwer, Cluwer lub Cluvier, a łaciński do Philippus Cluverius; Danzig, 1580 – Leiden, 31 grudnia 1622) był geografem i historykiem wczesnego okresu nowożytnego. Clüver urodził się w Gdańsku (Gdańsk) w Prusach, które były wówczas prowincją Królestwa Polskiego. Po spędzeniu czasu na dworze Zygmunta III RP, początkowo wyjechał na studia prawnicze na Uniwersytecie w Lejdzie, ale wkrótce zwrócił się ku przedmiotom historii i geografii, których wykładał w Lejdzie Joseph Scaliger. Clüver uczył się nauk przyrodniczych przez swojego ojca, który był mistrzem mennicy w Gdańsku. Gdy jednak ten ostatni dowiedział się, że interesy Clüvera zmierzają w innym kierunku, odmówił dalszego opłacania kosztów nauki syna. Clüver nastę-pnie opuścił Leiden i trafił do Czech przez Węgry, gdzie służył przez kilka lat w służbie wojskowej. Podczas pobytu w Czechach przetłumaczył na łacinę odpowiedź barona Popela Lobkowitza, uwięzionego przez władze habsburskie. Po powrocie do Leiden stanął wobec sankcji ze strony Świętego Cesarstwa Rzymskiego, które jednak mógł cofnąć z rąk swoich przyjaciół w Leiden. Clüver podróżował także pieszo do Anglii, Szkocji i Francji. W końcu wrócił do Lejdy, gdzie od 1616 r. Otrzymał od uniwersytetu stałe stypendium. Umarł w tym samym miejscu. Clüver był koneserem literatury starożytnej i otrzymał specjalne stanowisko w Leiden jako geograf i odpowiedzialny za bibliotekę uniwersytecką. Jednak dzieło jego życia leżałoby, jak to stawało się coraz bardziej widoczne, w opisywaniu geografii klasycznej starożytności. Oparł to nie tylko na źródłach literackich starożytności, ale także na notatkach, które robił podczas podróży i wizyt roboczych. Na tym polega jego własny, specyficzny wkład, który w rzeczywistości uczynił go twórcą geografii historycznej. Pierwsza praca Clüvera została opublikowana w 1611 r. I dotyczyła regionu Dolnego Renu oraz plemion zamieszkujących ten obszar w czasach rzymskich. Ta książka, Commentarius de tribus Rheni alveis, et ostiis; pozycja. Akcja Quinque populis quondam; scilicet de Toxandris, Batavis, Caninefatibus, Frisiis, ac Marsacis), uderzyły w nerwy w Republice Siedmiu Prowincji, gdyż w okresie dwunastoletniego rozejmu było to źródło, z którego można było czerpać dumę narodową. Na początku XVIII wieku dwa holenderskie przekłady zostały opublikowane w krótkich odstępach czasu pod tytułem Batavische out-heeden, wraz z traktatem o trzech uytloopen van den Rhyn (1709 i 1719). Dopiero w 1843 roku prace Clüvera posłużyły jako miarodajne źródło informacji między innymi o dokładnej lokalizacji „świętego lasu” w pobliżu Katwijk. Następna praca Clüvera, Germaniae antiquae libri tres (Leiden, 1616), w dużym stopniu czerpie z Tacyta i innych łacińskich autorów. Jeszcze inna książka, poświęcona pozostałościom klasycznej starożytności na Sycylii, z notatkami również o Sardynii i Korsyce, została opublikowana w 1619 r. Przez wydawcę Lodewijk Elsevier i jest użyteczną pracą przeglądową. Jego wprowadzenie, które składa się w sumie z 6 tomów i zostało opublikowane pośmiertnie w 1624 r., Zostało nazwane pierwszym obszernym dziełem geograficznym i stało się standardowym podręcznikiem dla geografów. Clüver publikował również obszernie na tematy matematyczne i teologiczne. Jest znany kolekcjonerom map historycznych i historykom map ze swojej publikacji Geografii Ptolemeusza. Praca ta była kontynuacją wydania Mercatora z 1578 r. Clüver zasłynął również dzięki miniaturowym atlasom, które były przedrukowywane przez cały XVII wiek. Wiele z jego map zostało wygrawerowanych dla niego przez Petrusa Bertiusa. Martin Hailer był rytownikiem działającym w Strasburgu i Frankfurcie w latach 1648-1678. Szymon Starowolski (1588 – 1656; Simon Starovolscius) był pisarzem, uczonym i historykiem Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Urodził się prawdopodobnie pod Prużanami, zmarł pod Krakowem. Był bardzo płodnym pisarzem i pozostawił po sobie ponad 70 dzieł, głównie po łacinie. Część z nich przetrwała do jej tłumaczenia na język polski. Szymon Starowolski urodził się w zubożałej litewskiej rodzinie szlacheckiej. W młodości odwiedzał dwory wielu magnatów, m.in. słynnego kanclerza Jana Zamoyskiego (lat 17) i biskupa Jakuba Zadzika. Po studiach w służbie

rodziny Ostrogskich podróżował po Europie Zachodniej (Niemcy, Francja, Holandia), gdzie odwiedził Uniwersytet w Louvain. Po powrocie, w latach 1612-1619 Starowolski studiował i wykładał na Akademii Krakowskiej (Uniwersytet Jagielloński), a następnie w klasztorze cystersów w Wąchocku. Starowolski został sekretarzem słynnego polskiego dowódcy wojskowego, hetmana Jana Karola Chodkiewicza, któremu towarzyszył w bitwie pod Chocimiem (1621). Później był wychowawcą wielu młodych szlachciców, między innymi Aleksandra Koniecpolskiego, syna hetmana Stanisława Koniecpolskiego. Związany z wieloma innymi potężnymi dworami magnackimi, często podróżował za granicę. W 1639 r. Przyjął święcenia kapłańskie, a następnie został kanonikiem i pracował jako kaznodzieja, kantor i kanonik w Krakowie i Tarnowie. W czasie potopu szwedzkiego na Polskę pełnił funkcję biskupa na miejsce Piotra Gembickiego. Starowolski słynie z wielu pism (w języku polskim i łacińskim) z zakresu historii, geografii, prawa, strategii, teologii, literatury i polityki. Jego największą pasją była historia. Stał się znawcą Imperium Osmańskiego, które uważał za wielkie zagrożenie dla Polski i fascynującego sąsiada. W swoich łacińskich utworach, skierowanych do zagranicznych czytelników, bronił dobrego imienia Polski, aw polskich pismach nawoływał do gruntownej reformy Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Podkreślił, że każdy jest odpowiedzialny za swoje czyny, a wyższa pozycja to nie tylko więcej przywilejów, ale i więcej obowiązków. Napisał ponad siedemdziesiąt książek. Jego krytycy wskazywali, że Starowolski był zwolennikiem nietolerancji religijnej; popierał represje wobec husytów, złorzeczył tolerancyjnemu statutowi warszawskiemu i odstępcom od katolicyzmu, usiłował zamknąć protestanckie szkoły i drukarnie oraz nalegał, aby edykt wieluński, uchwalony w 1424 r. jako wyjątek od ogólnej polskiej polityki tolerancji religijnej, nadal było prawem. Uważał również, że chrześcijanie odszczepieńcy powinni być uważani za niechrześcijan razem z muzułmanami i Żydami. Kartusz tytułowy na NW. Między ramkami opisane strony świata: Septentrio, Maridies, Oriens, Occidens. Na odwrocie ołówkiem: „Clurier/Sz. Starowolski„. Mapa obcięta do formatu ramki, brak śladów płyty.

Rzeźba: kopczyki
Osiedla: sygn. obraz. nieregularna, kółka
Hydrografia: rzeki, jeziora
Ramka: zwykła
Nazewnictwo: hydrografia, państwa, prowincje, 2-st osiedla
Współrzędne geograficzne: opisane między ramkami co 30′, oznaczone graficznie w ramce wewnętrznej co 2′
Format: r (w): 261×334, brak śladów płyty, a: 267×342

Kolekcja: Roman Umiastowski

Nr katalogu CRP: 00106/04945

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)