13. MARCHIONATUS ¦ BRANDENBURGICI ¦ PARTES…

Skala 1:430000; skala przybliżona, podziałka liniowa: „Milliaria Germanica„

Miedzioryt kolorowany, mapa topograficzna

Atlas Maior sive Cosmographiae Blaviana. Vol. I-XII. Amstelodami 1662-1665 Joh. Blaeu.

Przeróbka mapy Marchii Brandenburskiej wykonanej przez O. J. Goth’a. Opisywana mapa pochodzi z atlasu J. Blaeu. Willem Hondius (* 1597 w Hadze, † 1652 lub 1658 w Holandii, właściwie d’Hondt lub de Hondt, znany w Polsce jako Wilhelm Hondius (lub Hondiusz)) był holenderskim rysownikiem, rytownikiem i kartografem. Pochodził ze znanej amsterdamskiej rodziny artystów, posiadających renomowane wydawnictwo. Jego rodzicami byli Henrik d. Za. (1573–1650) i Sara Jansz. Kształcił się jako kreślarz i kartograf w wydawnictwie swojego ojca Henrika i był uczniem Johana Wierixa. Związek z rodziną Jodokusa Hondiusa i jego syna Henricusa Hondiusa nie jest pewny. Już w Holandii otrzymał tytuł grawera Stanów Generalnych, gdzie współpracował z Anthonisem van Dyckiem przy portretach członków sądu holenderskiego. Mieszkał w Gdańsku w Prusach od 1636 r. I prawdopodobnie również czasowo w Warszawie, gdzie został miedziorytnikiem na dworze królów Władysława IV, Wasy i Jana Kazimierza. Król nadał mu na 30 lat tytuł Chalcographus privilegatus. Willem Hondius wrócił do ojczyzny przed śmiercią i zmarł w 1652 r. (Lub 1658 według innych danych). Był dwukrotnie żonaty. Pierwsze małżeństwo zawarł w Hadze w 1632 roku z Kornelią van den Enden, a drugie w Gdańsku w 1646 roku z Anną Mackensen, córką złotnika. Jeden z portretów Władysława IV, Wasy Willema Hondiusa stworzył osiem portretów Władysława IV, Wasy, inne Jana Kazimierza oraz Cäcilii Renaty i Ludwiki Marii Gonzagi oraz wielu gdańskich patrycjuszy. W kartografii sławę przyniósł mu plan reliefu pod Smoleńskiem 1633–1634 wykonany na podstawie rysunku Jana Pleitnera. 16 grawerowanych tabliczek zostało ozdobionych artystycznie i zawierało także sceny z życia żołnierza. Od niego pochodzi plan Wieliczki oraz widoki znajdującej się tam kopalni soli (7 paneli, 1645) wykonane według rysunku Martina Germana. Hondiusz wyrył widoki gdańskich fortyfikacji (1644) i gdańskiego łuku triumfalnego (1646) zbudowanego z okazji królewskiego wesela. Dla pracy „Selenographia sive Lunae Descriptio” Johannesa Heveliusa (1647) sporządził tablice astronomiczne, a dla pracy „Bellum Scythico-cosacicum” Joachima Pastoriusa von Hirtenberga (1611–1681) stronę tytułową (wydaną przez

Förstera w Gdańsku 1652) ) o godz. Hondius był w oddziałach Janusza Radziwiłła, który w sierpniu 1651 r. Podbił Kijów w trakcie wojen kozackich. Z Hondiusa pochodzi pierwszy portret słynnego wodza kozackiego Bohdana Chmielnickiego, który stał się podstawą wszystkich jego ilustracji. Praca „Atlante Polonico” (także: „Theatrum Poloniae”), której materiał zawiera m.in. dostarczał stacjonujący na Ukrainie francuski inżynier wojskowy Guillaume le Vasseur de Beauplan. Dla „Atlante” Hondius wygrawerował 20 tablic, z których 11 odnaleziono w Gdańskiej Bibliotece Miejskiej w 1952 roku. Celem projektu było zmierzenie wielkości Polska-Litwa i opublikowanie wyniku w postaci atlasu. Nie ma prawie żadnych infor macji o tym projekcie, ponieważ większość dokumentacji zaginęła. Biuro prawdopodobnie znajdowało się w Warszawie. Hondius wykonał również pierwsze mapy Ukrainy w postaci miedziorytów (8 tablic) w latach 1648–1650. W sumie Hondius wyciął około 180 płyt, z których część została utracona. Większość zachowanych tablic znajduje się w Krakowie. Jego rysunki z gdańskiej kolekcji uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej. Johannes Blaeu, urodzony 23 września 1596 r. W Alkmaar, zmarł 26 maja 1673 r., Jest holenderskim kartografem i wydawcą. Jego ojciec Willem Blaeu był oficjalnym kartografem VOC. Jego syn Joan Blaeu był kartografem od 1672 do 1705 roku. Jest jego współpracownikiem od 1631 roku i kontynuuje swoją pracę po jego śmierci (1638). W ten sposób ukoń czył Novus Atlas, który opublikował w trzech tomach w 1640 r., Czterech w 1645 r., Sześciu w 1655 r., By ostatecznie wydać Atlas Maior, dostępny w 9 lub 12 tomach, w zależności od wydania. Atlas Major został wydany w około 300 egzemplarzach; miał około 600 desek. Wydanie holenderskie ma tylko 9 tomów, podczas gdy napisy w języku francuskim, bardziej kompletne, to Johannes jest również odpowiedzialny za rozwój rodzinnej firmy. Od lat czterdziestych XVII wieku opiera się na największej prasie drukarskiej na świecie. W 1662 roku opublikował mapę zatytułowaną Nova et Accvratissima Totius Terrarum Tabula. Zlokalizowana w Bloemgracht drukarnia jest podziwem wszystkich odwiedzających. Prasa drukarska Blaeu nie ogranicza się do produkcji map, atlasów i globusów, ale interesuje się także najróżniejszymi publikacjami, w tym dziełami religijnymi. Również katastrofą jest, gdy drukarnia znika podczas pożaru 23 lutego 1672 roku. Podczas tego pożaru część prac związanych z przygotowaniem Theatrum Statuum Sabaudiæ została zniszczona. Firma nie wznawia działalności po tym zrządzeniu losu; Johannes Blaeu zmarł wkrótce potem (1673). Praca poświęcona terenom rodu Sabaudzkiego została opublikowana po śmierci wydawcy. Johannes był związany z jego bratem Cornelisem w celu zarządzania firmą, ale ten zmarł w wieku 34 lat (1644).Na NE i na NW w treści puste tarcze herbowe. Opisane strony świata: Septentrio,, Meridies., Oriens,. Occidens.. Na odwrocie na E tekst: „MARCHIA NOVA.„, Na NE numer strony: „137„, na SE ołówkiem: „Gotho – Hondius ¦ 1640„,na SE pod tekstem: „Lll„, „MAR-„, na W tekst: „MARCHIA UCKERANA„, pod tekstem: „Geramania.„, „COMI-„.

Znak wodny: słoń
Rzeźba: „łańcuchy” kopczyków
Osiedla: sygnatura nieregularna, kółka
Hydrografia: rzeki, jeziora, bagna
Nazewnictwo: hydrografia, państwa, prowincje, 2-st. osiedla
Współrzędne geograficzne: opisane między ramkami na W i na E co 10′, oznaczo-ne graficznie w ramce wewnętrznej na W i na E co 1′
Ramka: zwykła, kolorowana
Format: r: 389×525, p: 392×528, a: 474×614

Kolekcja: Roman Umiastowski

Nr katalogu CRP: 00592/11925

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)