10. TRACTUUM BORUSSIÆ, ¦ circa Gedanum…

Skala 1:167000; skala przybliżona, podziałka liniowa: „Scalla 1800 Rutten oder ¦ Milliare comm. Prussicum„,

Miedzioryt kolorowany ; mapa wodna-ogólnogeograficzna

Nouveau Théâtre du Monde ou nouvel Atlas… des toutes les Regions de la terre… Henry Hondius, Jean Janson Vol. I-III. Amsterdam 1639-1641 Jean Janssonius.

Opisywana mapa pochodzi z Atlasu nowego H. Hondiusza i J. Janssoniusa. H. Hondius, syn J. Hondiusza, po śmierci ojca współpracował z J. Janssonem. J. Janssonius urodził się w Arnhem, poślubił Elizabeth Hondiusz, córkę Jodocusa Hondiusza w 1612 roku i osiedlił się w Amsterdamie. Po śmierci Jodocusa II Jansson wraz z Henrykiem Hondiuszem opublikowali szereg atlasów. Po śmierci Henryka Hondiusza Jansson dalej kontynuował prace wydawnicze dziedzicząc całe wydawnictwo. Mapa opracowana na podstawie materiałów kwatermistrzowskich i kartograficznych Olofa Hanssona Örnehufvuda. Olof Hansson Örnehufvud, pierwotnie przed szlachtą Olof Hansson Svart, urodzony w styczniu 1600 r. w Nya Lödöse, zmarł 27 sierpnia 1644 r. We wsi Kattarps, parafia Skrävlinge w powiecie Malmöhus, był szwedzkim kwatermistrzem generalnym, kartografem, ilustratorem i rytownikiem miedzi. Był synem kupca Hansa Olofssona i Anny Eriksdotter (według niektórych źródeł rodzice obywatela Hansa Anderssona i Elliki Arvidsdotter), a od 1634 r. Poślubił Annę Larsdotter. Örnehufvud uczył się w szkole pisania i arytmetyki w Rostocku w latach 1617–1619, a następnie został pisarzem w biurze księcia Johana z Östergötland oraz w Kancelarii Królewskiej. Zrezygnował w 1624 roku, aby ćwiczyć rysunek i inżynierię pod dowództwem Gustava Bure’a pod Anders Bure. Został mianowany kapitanem fortyfikacji w 1625 roku i jednocześnie przyjął imię Czarny. Wydaje się, że podczas swojej pracy przy fortyfikacji sporządził mapę całej Smålandii pod nadzorem Biura, a także, jako inżynier Urzędu Generalberg, sporządził mapę kopalni Kopparberga. W 1626 r. Został wysłany jako „geographus” do wojska w Inflantach, ale w 1627 r. Przeniósł się do Prus, gdzie w 1628 r. Został dyrygentem wśród archaicznego ludu. Przygotował teraz mapę obszaru wokół Elbing, aw 1629 r. Wziął udział w spotkaniu w Stuhm, aw 1630 r. Został awansowany na inżyniera armii Gustawa Adolfa w Niemczech, aw tym samym roku ponownie zorganizował obóz wojskowy w Szczecinie. W następnym roku kierował fortyfikacjami m.in. w Spandau, Brandenburgii i Poczdamie. Następnie sporządził mapy Neumark i Uckermark, Ruppin, Prignitz i Vogtland, kierował egzekucją obozu warownego w Werben i brał udział w bitwie o Lipsk, na której wykonał rysunek, który stał się miedziorytem autorstwa Matthäusa Meriana d. .za. Na początku 1632 roku, kiedy wydaje się, że Örnehufvud został mianowany generalnym kwatermistrzem, poprowadził umocnienie Moguncji, zaplanował twierdzę Gustavsburg i zorganizował ufortyfikowany obóz w Norymberdze. Po śmierci króla Örnehufvud służył najpierw pod panowaniem księcia Bernharda z Saksonii-Weimaru, a następnie w armii Dodo Knyphausena i brał udział w bitwie pod  Oldendorf i wykonał jego rysunek, który również stał się miedziorytem. W 1634 r. Örnehufvud powrócił do Szwecji i został mianowany kwatermistrzem generalnym „öffwer fortyfikationserne”, ale został również dowodzony podczas obszernej podróży inspekcyjnej do Prus, Inflant, Ingermanlandu i Kexholms län i osiadł pod nim wszędzie, gdzie było to wymagane, nowe plany fortyfikacji i rozpoczął różne prace, sporządził plan miasta z „zirlige gator” dla Kexholm. Po powrocie do Szwecji w 1635 r. Został pasowany na rycerza pod imieniem Örnehufvud i otrzymał nowy przydział na kwatermistrza generalnego „nad wszystkimi fortyfikacjami”, jednak pod dowództwem generała artylerii. W tym samym czasie otrzymał jednak rozkaz towarzyszenia Lennartowi Torstensonowi do armii Jakoba De la Gardie w Prusach, gdzie był zatrudniony jako kwatermistrz, ale jesienią tego samego roku towarzyszył Torstensonowi na Pomorzu, a następnie brał udział w kampanii Johana Banéra. Örnehufvud towarzyszył Axelowi Oxenstiernie w drodze powrotnej do Szwecji w 1636 r., Gdzie przygotował plany fortyfikacji dla Kalmaru i Jönköping oraz regulacji rud w Sztokholmie, a także zorganizował dzianie w miedzi rysunków kompanii wojennych Gustava Adolfa, które wcześniej przewoził. na zewnątrz. Örnehufvud przygotował dalej plany fortyfikacji w Örebro, Göteborgu, Nya Kalmar na Kvarnholmen, Vänersborg i innych. opracował plany miejskie i zagospodarowania przestrzennego dla Vänersborg, Alingsås, Åmål, Norrköping, Nya Kalmar, Uppsala i Västerås, a także propozycje naprawy zamków w Lilla Edet oraz mapę archipelagu Göteborga. W 1641 roku fortyfikacje oddzieliły się od artylerii i utworzyły niezależny korpus bezpośrednio pod Kolegium Wojennym, z dowódcą Örnehufvudem. Następnie kontynuował opiekę nad fortyfikacjami, zwłaszcza w Göteborgu, gdzie zgodnie z jego planem zbudowano fort Ryssås. Kiedy w 1644 r. Wybuchła wojna z Danią, Örnehufvud otrzymał rozkaz służenia jako kwatermistrz generalny w armii Gustafa Horna i jako taki wydał „rozkaz marszowy” na to podczas przerwy w Skanii, zbudował skany Hylte, przygotował mapa Skåne, odrestaurowana i wzmocniona fortyfikacje Helsingborga po jej podboju, poprowadziła natarcie na Landskronę, a następnie na Laholm i po zdobyciu tych miejsc wzmocniła ich fortyfikacje i była częścią blokady Malmö, podczas której zginął. Örnehufvud był równie znakomitym rysownikiem jak kartograf, aw „Atlasie głównym” C. Allarda znajdują się jego mapy Marka Brandenburga (cztery mapy). W swoich planach fortecznych Örnehufvud wprawdzie stosował głównie zasady szkoły holenderskiej, ale pokazują też kilka niezależnych pomysłów, zwłaszcza w układzie zasłon i często licznych przybudówkach. Jako pierwszy szef fortyfikacji dokonał pionierskiego wysiłku swoim talentem organizacyjnym i artystycznym. Jego rysunki z serii szwedzkich operacji wojennych i oblężeń, których był świadkiem, nie różnią się znacząco od nart bojowych zaprojektowane przez artystów z kontynentu, ale charakteryzują się niezwykłą precyzją w odwzorowaniu ówczesnych krajobrazów. Kilka jego rysunków z bitew pod Breitenfeld i Lützen zostało ułożonych w miedzi przez Niemca Matthäusa Meriana dla Theatrum Europaeum i położyło podwaliny pod znaczącą tradycję w fortyfikacji, przedstawiając różne bitwy. Örnehufvud pracował i planował opublikowanie plakatu królewskiej kompanii wojennej, który został później ukończony przez kolejnego kwatermistrza generalnego. Wniósł również znaczący wkład jako nauczyciel fortyfikacji i urbanistyki, a jego najbardziej znanymi uczniami są Nikodemus Tessin. Większość zachowanych rysunków szwedzkich i niemieckich miejscowości znajduje się w Szwedzkiej Księdze Roślin z 1637 r. Przechowywanej w Archiwach Wojennych, ale duża część jego rysunków i szkiców niestety nie zachowała się. 2 Róże wiatrów, wizerunki statków. Mapa wykonana w orientacji wschodniej. Na SE tekst: „Amstelodami Excud. Ioannes Ianßonius.„, na NE ołówkiem: „57”. Na odwrocie na E tekst: „DESCRIPTION ¦ DES TROIS ISLES, ¦ en Aleman ¦ WERDER, ¦ Dans le Duché ¦ DE PRUSSE ou BORUSSIE„, pod tekstem: „LL2„, ołów KIEM NA se: „Jansson ?”

Rzeźba: kopczyki
Osiedla: Plany sygnatura
Komunikacja: 3-st. drogi, 2-st kanały
Hydrografia: rzeki, jeziora, kanały
Siatka: kątowa (Zatoka i Zalew Wiślany)
Nazewnictwo: hydrografia, regiony, prowincje, 2st osiedla
Ramka: wewnętrzna
Format: r: 411×483, p: 415×486, a: 489×573

Kolekcja: Roman Umiastowski

Nr katalogu CRP: 00632/05042

ⓒ Piotr Maria Mojski (B. de Weydenthal)